اجزای مواد موثره اسانس آویشن t. transcaucasicus و t. migricus در شرایط تنش خشکی و محلول‌پاشی جاسمونیک

آویشن (thymus spp.) یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی خانواده نعناعیان است که از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته است. در این بررسی دو گونه آویشن شامل t. transcaucasicus و   t. migricus در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط آبی شاهد و 50 درصد ظرفیت زراعی و محلول­پاشی جاسمونیک اسید در سه سطح شاهد، 75 و 150 میکرومولار جاسمونیک اسید در شرایط گلدانی تحت بررسی قرار گرفت. پس از سایه خشک کردن اندام هوایی و اسانس گیری بوسیله دستگاه کلونجر انجام و شناسایی ترکیبات با گارماتوگرافی گازی انجام گرفت. در بررسی­ فیتوشیمیایی بیشترین میزان ژرانیول در گونه t. transcaucasicus به میزان 4/83 درصد در تیمار 75 میکرومولار جاسمونیک اسید و 50 درصد تنش خشکی، بیشترین مقدار تیمول در این گونه در تیمار 150 میکرومولار جاسمونیک اسید و عدم تنش خشکی به میزان 9/27 درصد و بیشترین مقدار کارواکرول در تیمار 75 میکرومولار جاسمونیک اسید و عدم تنش خشکی به میزان 42/51 درصد مشاهده گردید. در گونه   t. migricus بیشترین میزان تیمول در تیمار محلول­پاشی 150 میکرومولار جاسمونیک بدون تنش خشکی به میزان 46/66 درصد مشاهده شد و بیشترین میزان کارواکرول در تیمار 75 میکرومولار محلول­پاشی و تنش خشکی به میزان 84/50 درصد مشاهده شد. این مشاهدات نمایانگر این  است که محلول­پاشی جاسمونیک اسید در افزایش درصد ترکیبات مهم آویشن می تواند موثر باشد.  همچنین نتایج فیتوشیمیایی نشان داد خشکی، در مقایسه با شاهد، بر  درصد ترکیب ترپینیل­استات در گونه t. transcaucasicus گذاشته و می­تواند یک مسیر بیوسنتزی دیگر به کموتایپ­های بررسی شده در گذشته اضافه کند