بررسی ضرایب تخصیص ماده خشک برخی ارقام گندم (triticum aestivum l.) و تریتیکاله (triticosecale wittmack) در شرایط پتانسیل رشد در ایران

آزمایشی حاضر در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و هشت تیمار در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج در زراعی 96-1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شش رقم گندم (بهار، پارسی، پیشگام، پیشتاز، سیوند و سیروان) و دو رقم تریتیکاله (سناباد و جوالینو) بود. وزن خشک اندام‌های مختلف (ساقه، برگ، پدانکل و سنبله) و عملکرد (بیولوژیک، دانه) ارقام اندازه‌گیری شد. در ارقام مختلف گندم و تریتیکاله صفات عملکردی و وزن خشک اندام‌های مختلف معنی­دار (a= 0.05) بود. ارقام سناباد (8421 کیلوگرم در هکتار)، پارسی (8083 کیلوگرم در هکتار) و سیوند (7990 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب بیشترین و ارقام پیشگام (6818 کیلوگرم در هکتار) و سیروان (7102 کیلوگرم در هکتار) کمترین عملکرد دانه را داشتند. ارقام پارسی (43 درصد) و سیوند (41 درصد) نیز بیشترین شاخص برداشت و ارقام جوانیلو (37 درصد) و پیشگام (38 درصد) کمترین شاخص برداشت را به خود اختصاص دادند. به طور کلی رقم سیوند با این­که وزن خشک ساقه و پدانکل کمی داشت ولی از بیشترین وزن خشک سنبله برخوردار بود. ارقام تریتیکاله (جوانیلو و سناباد) نیز نسبت به ارقام گندم از عملکرد بیولوژیک، وزن خشک ساقه و وزن خشک پدانکل بیشتر و شاخص برداشت کمتری برخوردار بودند و پس از رقم سیوند بیشترین عملکرد سنبله نیز در ارقام جوانیلو (10177 کیلوگرم در هکتار) و سناباد (9721 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. کم‌ترین عملکرد دانه، وزن خشک (سنبله، ساقه و برگ) نیز در رقم سیروان مشاهده شد. به طور کلی با این که ارقام تریتیکاله از ضریب تخصیص ساقه بیشتر و ضریب تخصیص برگ کمتری نسبت به ارقام گندم برخوردار بودند ولی عملکرد دانه قابل توجهی تولید کردند.