بررسی تنوع ژنتیکی و همبستگی صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و کیفیت نانوایی در گندم تحت شرایط تنش خشکی

تنوع ژنتیکی و انتخاب مناسب‌ترین ژنوتیپ‌ها با پتانسیل و توان تحمل بالا در مقابله با تنش خشکی از جمله روش‌های مهم در پژوهش‌های به‌نژادی محسوب می‌گردد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات کمی و کیفی نان، 25 ژنوتیپ گندم در شرایط آبیاری و تنش خشکی پژوهشی در قالب طرح اسپیلت­پلات در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شیراز در سال زراعی 1395-1396 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین اختلاف معنی­داری را بین ژنوتیپ­های مورد بررسی برای همه صفات نشان داد. کاهش در صفات مورفولوژیک و زراعی در شرایط تنش خشکی نسبت به آبیاری بین 5/0 تا 4/40 درصد متغیر بود. در شرایط خشکی صفات شاخص پروتئین، سختی دانه و رسوب زلنی در بیشتر ژنوتیپ­ها افزایش ولی شاخص گلوتن کاهش یافت. در صفات مرتبط با کیفیت نانوایی، بیشترین تنوع ژنتیکی برای شاخص گلوتن و بیشترین وراثت پذیری برای رسوب زلنی، عملکرد دانه، سختی دانه، شاخص گلوتن بدست آمد. همبستگی بین بیشتر صفات کیفی و کمی منفی بود. از نظر عملکرد دانه مطلوب و کیفیت نانوایی مناسب برترین ژنوتیپ­ها در شرایط آبیاری و تنش خشکی شامل لاین181، m-92-20، ws-90-18 و ارقام دانش، شیراز، و کراس­سبلان بودند. بطور کلی، نتایج حاکی از وجود تنوع ژنتیکی برای صفات مورفولوژیک، عملکرد دانه و کیفیت نانوایی در ژنوتیپ های مورد بررسی در هر دو شرایط تنش خشکی و آبیاری بود ولی ضروری است در انتخاب ارقام برتر و همبستگی منفی بین صفات کیفیت نانوایی و زراعی در برنامه های به نژادی این دو گروه از صفات مدنظر قرار گیرد.