ارزیابی کشت انتظاری نخود دیم تحت سه مدل گردش عمومی در شرایط تغییر اقلیم

در تحقیق حاضر سه مدل گردش عمومی (mpi-esm-lr،  mpi-esm-mr و noresm1-m) تحت دو سناریوهای انتشار (rcp4.5 و rcp8.5) برای دوره 2069-2039 در دو ایستگاه کرمانشاه و تبریز استفاده شد. رشد و نمو نخود با استفاده از مدل ssm-chickpea شبیه‎سازی شد. پنج تاریخ کشت شامل 20 آذر به عنوان کشت انتظاری، 15 اسفند، 30 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت به عنوان راهکار سازگاری به اثرات احتمالی تغییر اقلیم در نظر گرفته شد. به طور کلی عملکرد دانه نخود در دوره پایه در تمامی تاریخ‎های کشت در تبریز 131 درصد بیشتر از کرمانشاه بود. دلایل عملکرد بیشتر در تبریز برتری شاخص سطح برگ و طول فصل رشد بود. میانگین عملکرد دانه هر دو منطقه در دوره پایه در کشت انتظاری نسبت به تاریخ‎های کشت 15 اسفند، 30 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت به ترتیب 51/13، 30/22، 94/31 و 86/46 درصد افزایش یافت. به طور میانگین (مدل‎های گردش عمومی، سناریوهای انتشار و مناطق) در شرایط تغییر اقلیم در مقایسه با دوره پایه، کشت انتظاری بیشترین افزایش (93/24 درصد) عملکرد را نسبت به سایر تاریخ‎های کشت داشت. تطبیق بهتر دوره رشدی گیاه با فصل رشد، کاهش اثرات منفی دماهای بالا بر عملکرد دانه بخصوص در طول پر شدن دانه و همچنین افزایش کارایی تعرق به دلیل دماهای پایین‎تر در طی مراحل رشد و فرار از تنش خشکی انتهای فصل دلایل برتری کشت انتظاری نخود دیم نسبت به سایر تاریخ‎های کشت بود.