مقایسه اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی –رفتاری برمکان کنترل سلامت، باورهای غیر منطقی سلامت و پیروی از درمان در مردان و زنان مبتلا به دیابت ii

هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی –رفتاری بر مکان کنترل سلامت، باورهای غیر منطقی سلامت و پیروی از درمان در افراد مبتلا به دیابت ii بود. روش پژوهش: این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پییگیری همراه با گروه‌های آزمایش و گواه بود. جامعه آماری در این پژوهش مردان و زنان دارای تشخیص اختلال دیابت نوع ii مراجعه کننده به درمانگاه امام حسین شهرستان ساری بود که طی یک فراخوان عمومی (درمانگاه امام حسین واقع در ساری)، مردان و زنانی حائز شرایط شرکت در پژوهش به صورت در دسترس 45 نفر انتخاب و سپس به صورت تصادفی در سه گروه درمان شناختی –رفتاری (15 نفر)، درمان پذیرش و تعهد (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) جایگزین شدند. گروه درمان شناختی رفتاری پروتکل درمانی فری (2005) را در دوازده جلسه و گروه درمان پذیرش مبتنی بر تعهد پروتکل هیز (2004) را در هشت جلسه دریافت کردند. هر سه گروه در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با پرسشنامه‌های باورهای منطقی سلامت توسط کریستنسن و همکاران (1999)، چندوجهی کانون کنترل سلامت والستون و والستون (1982) و پرسشنامه پیروی از درمان مدانلو (1392) ارزیابی شدند. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از واریانس اندازه‌های مکرر تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که درمان شناختی-رفتاری و درمان پذیرش و تعهد به شیوه گروهی بر باورهای غیرمنطقی سلامت (0/043=p و 3/497=f)، کنترل بیرونی (0/022=p و 4/342=f)، کنترل درونی (0/023=p و 5/236=f) و پیروی از درمان (0/001=p و 12/606=f) در مرحله پس آزمون تاثیر دارد و این تاثیر در مرحله پیگیری پایدار گزارش شد. نتیجه‌گیری: هر دو روش درمانی می‌توانند باورهای غیرمنطقی سلامت، کنترل درونی و بیرونی و پیروی از درمان را بهبود بخشند؛ اما درمان پذیرش و تعهد دارای تاثیر بیشتری بر متغیرهای پژوهش بود.

a comparison of the effectiveness of acceptance and commitment therapy (act) and cognitive behavioral therapy (cbt) in improving health locus of control, irrational health beliefs, and medication adherence in men and women with type ii diabetes

aim: the present study aimed to compare the effectiveness of acceptance and commitment therapy (act) and cognitive behavioral therapy (cbt) in improving health locus of control, irrational health beliefs, and medication adherence in individuals with type ii diabetes. methods: the present semi-experimental research had a pretest-posttest design with follow-up and control groups. the statistical population of the research consisted of men and women with type ii diabetes who visited imam hossein clinic in sari city. during a public announcement (imam hossein clinic located in sari), 45 men and women with the inclusion criteria to participate in the research were selected and randomly assigned to three groups, namely cognitive behavioral therapy (n=15), acceptance and commitment therapy (n=15), and control group (n=15). the cognitive behavioral therapy group received frey’s therapy protocol (2005) in twelve sessions, and the acceptance and commitment therapy group received the hayes protocol (2004) in eight sessions. all three groups were evaluated in three stages, pre-test, post-test, and follow-up by the irrational health belief scale (ihbs) by christensen et al. (1999), the multidimensional health locus of control scale (mhlcs) by wallston and wallston  (1982), and the medication adherence questionnaire by madanlou (2013). the collected data were analyzed using the repeated-measures analysis of variance. results: the cognitive behavioral therapy and group acceptance and commitment therapy were effective in improving irrational health beliefs (p=0.043 and f=3.497), external control (p=0.022 and f=4.342), internal control (p=0.023 and f=5.236), and medication adherence (p=0.001 and f=12.606) in the post-test and the effect was stable in the follow-up phase. conclsion: both treatment methods could improve irrational health beliefs, internal and external control, and medication adherence but acceptance and commitment therapy had a greater effect on the research variables.