بررسی و تفکیک محیط های رسوبی کواترنری در دشت خوزستان

بخش زیادی از سطح دشت خوزستان (خصوصاً در بخش‌های غربی و جنوبی) از رسوبات کواترنری پوشیده شده است ولی تاکنون هیچ‌گونه مطالعه و تفکیکی بر روی این رسوبات انجام نگردیده است. در این پژوهش به‌وسیله تصاویر ماهواره‌ای، عملیات میدانی و مطالعات آزمایشگاهی، محیط‌های رسوبی دشت خوزستان، مورد بررسی و تفکیک قرار گرفت. محیط‌های رسوبی کواترنری شناسایی شده در دشت خوزستان شامل محیط‌های مخروط افکنه ای، رودخانه‌ای، پهنه‌های بادی، دلتاها، سبخاها و تالاب‌ها شناسایی می باشند. مخروط افکنه های دشت خوزستان از شمال غرب به جنوب شرق، به چهار بخش قابل‌تقسیم هستند: مخروط افکنه های اندیمشک تا شوشتر، مخروط افکنه های شوشتر تا رامهرمز، مخروط افکنه های امیدیه و مخروط افکنه های تاقدیس رگ سفید. علاوه بر این مخروط افکنه های دیگری به‌طور پراکنده، در مجاورت تاقدیس‌های مارون، اهواز و میش‌داغ دیده می‌شوند که ویژگی‌های آن‌ها مشابه مخروط افکنه های تاقدیس رگ سفید است. محیط‌های رسوبی شناسایی‌شده در رودخانه‌های دشت خوزستان عبارت‌اند از: کانال (رسوبات کف کانال، پوینت بار و خاک‌ریز طبیعی)، کروس، دریاچه‌های شاخ گاوی و دشت سیلابی. ماسه‌بادی‌های دشت خوزستان در چهار منطقه دیده می‌شوند که شامل اهواز، شوش، دشت آزادگان و امیدیه می‌باشند. دلتاهای شناسایی‌شده در دشت خوزستان، شامل دلتای کارون، دلتای کرخه و دلتای جراحی می‌باشند.دلتای کارون، جزر و مد غالب و دلتاهای جراحی و کرخه، رودخانه غالب هستند. سبخاهای دشت خوزستان به دو دسته سبخاهای قاره ای و ساحلی تقسیم می شوند. سبخاهای قاره ای، به چهار دسته پلایا، سبخاهای حاصل از دشت های سیلابی خشک شده، سبخاهای متعلق به تالاب های خشک شده و سبخاهای دریاچه ای شور موقت (پنها) و سبخاهای ساحلی به دو دسته سبخاهای دشت ساحلی و سبخاهای شکل گرفته در جزایر سدی قابل تقسیم هستند. در دشت خوزستان سه تالاب مشاهده می شود که عبارتند از تالابهورالعظیم، تالاب شادگان و تالاب بام دژ. فراوان ترین رسوب شناسایی شده در این محیط ها، سیلت و کم ترین آن ها، گراول می باشد. سیلت، سیلت رسی و سیلت ماسه ای، فراوان ترین رسوبات محیط های رسوبی کواترنری دشت خوزستان می باشند. بر پایه این پژوهش، برای اولین بار، نقشه محیط های رسوبی کواترنری دشت خوزستان، ترسیم شد. همچنین این مطالعات نشان داد که حدود 80 % درصد از کانون های داخلی ریزگردها، در محیط های سبخای قارهای واقع شده است.