الگوی پراکنش فلزات سنگین در رسوبات بخش شرقی تالاب هورالعظیم واقع در غرب خوزستان

ورود آلاینده‌ها به ویژه فلزات سنگین به زیست بوم‌ها به خصوص تالاب‌ها، سبب ایجاد نگرانی‌های زیادی در سطح جهان شده است. با هدف بررسی تغییرات عمقی و سطحی فلزات سنگین شامل؛ آرسنیک، سرب، روی، نیکل، وانادیوم و کروم ناشی از فعالیت پروژه های نفتی و تعیین میزان آلایندگی آنها در تالاب هورالعظیم در استان خوزستان، تعداد 16 نمونه از 8 ایستگاه (هر ایستگاه 2 نمونه) در شعاع تقریبی 5-10 متری اطراف دکل‌های نفتی و با اعماق تقریبی 30-40 سانتی‌متری در محیط کاملاً غرقابی برداشته شدند. بر اساس میانگین شاخص فاکتور آلودگی (cf)،فلز آرسنیک دارای آلودگی کم و فلزات سرب، روی، نیکل، وانادیوم و کروم دارای آلودگی متوسط می‌باشند. بر اساس شاخص بار آلودگی (pli)، ایستگاه‌هایst1،st5 وst6 دارای غلظت کم فلزات و یا فاقد آلودگی و ایستگاه‌هایst2، st3، st4، st7 و st8 آلوده می‌باشند. ایستگاه‌هایst1، st2، st5، st6، st7 و st8 بر اساس شاخص درجه آلودگی اصلاح یافته (mcd)، بدون آلودگی تا کمی آلودهو ایستگاه‌هایst3 و st4 دارای آلودگی کم می‌باشند.در این پژوهش از نرم‌افزارspss23 جهت تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها استفاده گردید که همبستگی مثبت و بالایی بین فلزات نیکل، وانادیوم، سرب و روی وجود دارد. همبستگی بالا بین فلزات ممکن است نشان‌دهنده‌ی سطح آلودگی و منبع آلودگی مشابه برای این فلزات باشد. همچنین بر اساس آنالیز خوشه‌ای انجام ‌شده برای ایستگاه‌های موردمطالعه، مشاهده گردید که ایستگاه‌های (st3، st4 و st7) در یک خوشه و ایستگاه‌های (st1، st2، st5، st6 و st8) در خوشه دیگر قرار گرفتند. این تقسیم بندی ممکن است بر اساس میزان شدت آلودگی در ایستگاه ها صورت گرفته باشد، چنانچه مقادیر بالای آلودگی را در ایستگاه های ( st3 ، st4 و st7 ) و مقادیر پایین تر آلودگی را در ایستگاه های ( st1 ، st2 ، st5 ، st6 و st8 ) نشان دادند؛ با توجه به ورود فاضلاب شهری و صنعتی و زهاب کشاورزی به رودخانه کرخه کهمنبع تامین آب تالاب می باشد و نیز آتشباره های جنگ تحمیلی و همچنین فعالیت های نفتی درتالاب هورالعظیم، موارد مذکور می توانند منشاآلاینده های این تالاب در نظر گرفته شوند.

the distribution pattern of heavy metals in the sediments of horul azim lagoon located in the west of khuzestan

with the aim of investigating deep and surface changes of heavy metals including; arsenic, lead, zinc, nickel, vanadium and chromium due to the activity of oil projects and determining their pollution level in hurolazim wetland in khuzestan province, 16 samples from 8 stations (two samples for each station) in an approximate radius of 5-10 meters around the oil rigs and with a depth of approximately 30-40 cm were collected in a completely flooded environment. based on the average pollution factor index (cf), arsenic has low pollution and lead, zinc, nickel, vanadium and chromium have moderate pollution. based on the pollution load index (pli), stations st1, st5 and st6 have low concentration of metals or no pollution, and stations st2, st3, st4, st7 and st8 are polluted. stations st1, st2, st5, st6, st7 and st8 based on modified pollution degree index (mcd), are without pollution to slightly polluted, and stations st3 and st4 have low pollution. in this research, spss23 software was used for statistical analysis of the data, which shows a positive and high correlation between nickel, vanadium, lead and zinc metals. a high correlation between metals may indicate a similar contamination level and source for these metals. also, based on the cluster analysis performed for the studied stations, it was observed that the stations st3, st4 and st7 were placed one cluster and the stations st1, st2, st5, st6 and st8 were placed in another cluster