تحلیل الگوی توزیع مکانی کیفیت آب‌های زیرزمینی و تغییرات مکانی هدایت الکتریکی آب‌های زیرزمینی (مطالعه موردی: استان همدان)

تغییرات کیفیت منابع زیرزمینی به دلایل متعدد خصوصا استفاده نامتعارف از این منابع می‌تواند تاثیرات مخربی بر محیط زیست داشته باشد. لذا جهت نیل به اهداف توسعه پایدار وبرنامه ریزی در راستای افت کیفیت آب های زیرزمینی لازم است الگوی توزیع مکانی و روند تغییرات مکانی زمانی پارامترهای کیفی آب های زیرزمینی بررسی گردد. هدف از این پژوهش، بررسی الگوهای خودهمبستگی مکانی و تغییرات زمانی پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی در استان همدان می باشد. در راستای این تحقیق پارامترهای کیفیت آب های زیرزمینی شامل هدایت الکتریکی، کل مواد جامد محلول، اسیدیته، نسبت جذب سدیم، سختی، بی‌کربنات، کلراید، سولفات، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم و مجموع آنیون‌ها و کاتیون‌ها استفاده شده است. در این تحقیق از داده‌های کیفیت آب‌های زیرزمینی مربوط به چاه‌های آب پیزومتری وابسته به شرکت آب منطقه‌ای استان همدان برای بازه‌های چهارساله در سال‌های 1388، 1392، 1396 و 1399 در دشت‌های استان همدان استفاده شده است. نتایج حاصل از روش موران و ضریب گری نشان‌ می‌دهد که الگوی توزیع مکانی همه پارامترهای کیفیت آب در سال‌های 1388 و 1399 بصورت تصادفی و برای پارامترهای هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم در سال1392 و 1396 به ترتیب با سطح اطمینان بالای 95 و 90 درصد دارای توزیع مکانی با الگوی توزیع خوشه‌ای با مقادیر بالا بوده است. برای بررسی تغییرات مکانی هدایت الکتریکی با استفاده از روش کریجینگ، نقشه‌های کیفیت منابع آب از نظر پارامتر هدایت الکتریکی برای سال‌های 1388، 1392، 1396 و 1399 تهیه شده است. نقشه تغییرات هدایت الکتریکی تهیه شده در بازه زمانی سال‌های 1388 تا 1399 نشان می‌دهد که مقدار هدایت الکتریکی در شهرستان همدان (قهاوند) و دشت رزن و کبودرآهنگ تغییرات افزایشی بیشتری داشته است که نشان‌دهنده افت کیفیت آب‌های زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه است.

analysis of groundwater quality spatial distribution pattern and spatial variations in electrical conductivity (case study: hamadan province)

rapid population growth, expanding irrigation, and increasing industrialization, as well as a shortage of surface water resources, have created an increasing demand for groundwater (kazi et al. 2009). in this regard, excessive exploitation of groundwater resources mainly reduces the groundwater level and the quality of groundwater aquifers. this situation has been raised as an important problem in many countries. therefore, groundwater resource management, especially temporal and spatial assessment of groundwater quality to find hazardous areas of pollution in groundwater aquifers on a regional scale is essential for sustainable management of groundwater resources (kumar and balamurugan 2018; wagh et al. 2018). a spatial information system (gis) can be used for the spatial analysis of groundwater quality. spatial information systems can be used in mapping, monitoring, and modeling groundwater resources. the spatial information system can be used to better visualize the spatial distribution of the water quality index (shamsi et al. 2005; enwright et al. 2009; kholghi et al. 2009; teikeu et al. 2015; yan et al. 2016; gunarathna et al. 2016). in this regard, in the present study, spatial autocorrelation patterns and temporal changes of groundwater quality parameters in hamadan province in the spatial information system environment have been studied. spatial analysis can be effective in showing the trend of changes in water quality parameters, and as a result, it is possible to investigate the cause of these changes and provide supportive solutions to improve the quality of groundwater resources. investigating the quality and pollution of groundwater resources is essential in planning and developing groundwater resources. the purpose of this study is to investigate and evaluate the spatial distribution pattern, spatial autocorrelation patterns and spatial-temporal changes of groundwater quality parameters in hamadan province between 2009 and 2020 in the spatial information system environment.