ارزیابی آلودگی و تعیین منشا احتمالی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) در غبار خیابان کلان شهر کرمانشاه

هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (pahs) گروه بزرگی از آلاینده های آلی هستند که از دو یا چند حلقه بنزنی تشکیل شده اند. این ترکیبات به دلیل خاصیت سرطان زایی و جهش زایی بالا در انسان توجه گسترده ای را به خود جلب کرده اند. در این مطالعه به منظور ارزیابی آلودگی و تعیین منشاهای احتمالی این ترکیبات، 21 نمونه غبار از کاربری اراضی مختلف در سطح کلانشهر کرمانشاه برداشت شد. نمونه ها پس از آماده سازی با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی طیف سنج جرمی (gc-ms) مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین به منظور شناسایی دقیق تر منابع آلاینده از نسبت های ایزومری متنوع استفاده شد. نتایج نشان داد تمام 16 ترکیب pah که از سوی آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (usepa) به عنوان ترکیبات خطرناک سرطانزا معرفی شده اند در غبار خیابانی کلانشهر کرمانشاه وجود دارند. مقدار کل pahها از 22.8 تا 2820.98 میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک، با میانگین غلظت 1140.79 میکروگرم بر کیلوگرم متفاوت است. علاوه براین محدوده teq در نمونه های غبار خیابانی کلانشهر کرمانشاه از 18.54 میکروگرم بر کیلوگرم تا 196.64 میکروگرم بر کیلوگرم است که تفاوت غلظت و سمیت این ترکیبات در نقاط مختلف شهر را نشان می دهد. همچنین نتایج نشان می دهد پتانسیل خطر سرطان زایی در بزرگسالان و کودکان از مسیر تماس پوستی بیشتر از بلع مستقیم و تنفس است. به طور کلی با توجه به نسبتهای ایزومری و تحلیل مولفه اصلی، احتراق سوخت های فسیلی و محصولات نفتی و انتشار از وسایل نقلیه و ترافیک مهمترین منبع pahs در کلانشهر کرمانشاه است.

assessment of pollution, and determining potential sources of polycyclic aromatic hydrocarbons (pahs) in street dust of kermanshah metropolis

population growth, industrial activities and vehicles in large cities are the most important causes of pollution in the urban environment. surface soils, sidewalks, and street dust are environmental indicators of urban pollution (saeedi et al., 2012). various studies have shown that increasing urban dust load alone or in combination with other pollutants can be harmful to human health (long et al., 2013; krein et al., 2008). analysis of adsorbed organic compounds on deposited dust is a reliable tool for determining contamination (cao et al., 2012). therefore, the study of polycyclic aromatic hydrocarbons (pahs) can be of great help in improving urban health. polycyclic aromatic hydrocarbons are organic compounds made only of carbon and hydrogen and have two or more cycles. these compounds have both natural (forest fire and volcanoes) and anthropogenic (combustion of fossil fuels, vehicles, power plants and industries, oil transmission lines, gas stations, etc.) sources (hassan and khoder, 2012). several compounds of pahs and some of their products are carcinogenic, mutagenic, and allergenic and pose a threat to human health. due to its geographical location, large population, development of industrial centers and the existence of various sources of urban pollutants in kermanshah, this metropolis is prone to the spread of such pollution. the aims of this study were to 1) investigate the extent of pahs contamination and its distribution in kermanshah street dust, 2) to determine the origin of these compounds in the dust and 3) to assess the potential cancer risk due to exposure of residents to contaminated street dust.