بهره گیری از روش تحلیل سلسله مراتبی در شناسایی خطر لرزه ای، مطالعه موردی: استان خوزستان

ایران یکی از زلزله‌خیرترین کشورهای دنیا محسوب می‌شود و شهرهای آن بر اثر این پدیده‌ طبیعی آسیب‌های فراوانی دیده‌اند. استان خوزستان با توجه به شرایط زمین‌ساختی و و جود گسل‌های اصلی و فرعی در اطراف آن و ثبت زمین‌لرزه‌ها در این منطقه در بازه‌های زمانی مختلف از این قاعده مستثنی نیست. در پژوهش حاضر سعی شده تا پهنه‌بندی خطر لرزه‌ای استان خوزستان با توجه به قرار گرفتن بخشی از آن در ایالت لرزه‌خیزی زاگرس، مورد شناسایی قرار گیرد. در راستای دست‌یابی به این هدف از داده‌های زمین‌شناسی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و سامانه پشتیبان تصمیم جی‌آی‌اس بهره گرفته شد. که لایه‌های اطلاعاتی مورد استفاده در این مطالعه عبارت‌اند از: مدل رقومی ارتفاع (dem)، شیب زمین، چگالی گسل‌ها، چگالی زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر، فاصله از گسل‌ها، فاصله از زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر و لایه‌ی درون‌یابی شده بزرگی زمین‌لرزه‌های 20 سال اخیر استان خوزستان. نتایج این پژوهش نشان داد، قسمت‌های شمال‌شرقی و شمال استان خوزستان از بالاترین خطر زمینلرزه‌ای برخوردار هستند که شهرهایی مانند مسجدسلیمان، اندیکا و ایذه دارای پتانسیل لرزه‌ای بالا، شهرهایی مانند دزفول، لالی و گتوند دارای پتانسیل لرزه‌ای متوسط و شهرهایی مانند اهواز، آبادان و دشت آزادگان دارای پتانسیل لرزه‌ای بسیار کمند. زمین‌لرزه‌های 10 سال اخیر استان خوزستان نیز همپوشانی مناسبی با نقاط با ریسک بالا از خود نشان داد. علت بالا بودن خطر زلزله در این مناطق را می‌توان به وجود گسل‌های فراوان، فعالیت‌های انسانی زیاد نظیر سدسازی، استخراج از سفر‌ه‌های آب‌های زیرزمینی در مناطقی که گسل فعال دارند و آزادشدگی انرژی لرزشی گسل‌های فعال دانست.

Utilization of analytical hierarchy process (AHP) method in identifying seismic risk, case study: Khuzestan Province

In the present study, an attempt has been made to identify the seismic risk zoning of Khuzestan province due to its location in the seismic state of Zagros. To achieve the desired goal, geological data, analytical hierarchy process (AHP), and GIS decision support system was used. The information layers used in this study were: digital elevation models (DEM), land slope, faults density, earthquakes density of the last 20 years, the distance of faults (buffer), the distance of earthquakes of the last 20 years (buffer), and interpolation (IDW) layer of earthquakes of the last 20 years’ province. The results of this study that the northeastern and northern parts of Khuzestan province have the highest seismic risk that the cities of Masjed Soleyman, Andika, and Izeh have high earthquake potential, Dezful, Lali, and Gutvand have moderate earthquake potential. A few cities such as Ahvaz, Abadan, and Dasht e Azadegan plain have low earthquake potential. The earthquakes of the last 10 years in Khuzestan province also showed good overlap with highrisk points. The reason for the high risk of earthquakes in these areas can be considered as the existence of many faults, many human activities such as dam construction, extraction from groundwater aquifers in areas with active faults, and the release of seismic energy of active faults.