ارزیابی مخاطرات زیست محیطی ناحیه تسوج براساس روش تصمیم گیری چند متغیره

منطقه‌ مورد مطالعه ناحیه تسوج، استان آذربایجان شرقی، می‌باشد که بخشی از محدوده را نواحی کوهستانی و بخشی دیگر را قسمتی از دشت تسوج تشکیل می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناطق دارای پتانسیل بالای رخداد فرونشست، زمین‌لرزه و زمین‌لغزش در ناحیه تسوج، براساس عوامل تاثیرگذار بر وقوع آنها و با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) می‌باشد. در این پژوهش تاثیر افت سطح آب زیرزمینی و خطر فرونشست ناشی از آن مورد ارزیابی قرار گرفت. میانگین افت سطح ایستابی در محدوده مطالعاتی حدود 6 متر محاسبه گردید و مناطق دارای ریسک بالای فرونشست مشخص شد. جهت پهنه‌بندی مخاطرات مورد اشاره، 15 معیار، سطح ایستابی آب زیرزمینی، افت سطح آب زیرزمینی، شیب، جهت شیب، فاصله از آبراهه، کاربری اراضی، ارتفاع، لیتولوژی، فاصله از گسل، عمق زمین لرزه، طول گسل، فاصله از مرکز سطحی زمین‌لرزه، بزرگای زمین لرزه، فاصله از جاده و بارندگی مورد استفاده قرار گرفتند. براساس نتایج حاصل از این مطالعه به ترتیب معیارهای تراز سطح آب زیرزمینی، فاصله از گسل و لیتولوژی بیشترین تاثیر را بر روی خطر وقوع فرونشست، زمین‌لرزه و احتمال وقوع زمین‌لغزش ناحیه دارند و همین‌طور بیشترین مناطق مربوط به پهنه با خطر بالای فرونشست، زمینلرزه و زمین‌لغزش به ترتیب در قسمت‌های مرکزی و جنوبی دشت، قسمت‌های شرقی و شمالی منطقه و نواحی کوهستانی و پرشیب در شمال و شرق منطقه واقع شده‌اند. بنابراین با مطالعه نقشه‌های پهنه‌بندی حاصل و شناسایی نقاط با پتانسیل بالای خطر در حوضه، می‌توان اثرات زیان‌بار آنها را در عرصه‌های منابع طبیعی و سایر بخش‌ها کاهش داد.

Evaluation of environmental hazards of Tasuj area based on multivariate decision method

The study area is Tasuj region, in East Azarbayjan Province, which consists of the mountainous and Tasuj plain. The purpose of this study is identification the areas with high potential for subsidence, earthquake and landslide in the Tasuj region, based on the factors affecting their occurrence and using the hierarchical analysis process (AHP) method. In this study, the effect of groundwater drawdown and the risk of subsidence due to it were evaluated. The average amount of water table drawdown in the study area was calculated about 6 meters and areas with high subsidence risk were identified. For the mentioned hazard zoning, 15 criteria, such as water table, water table drawdown, slope, aspect, distance of stream, land use, elevation, lithology, distance of fault, earthquake depth, fault length, distance of epicenter, earthquake magnitude, distance of road and rainfall were used. According to the results of this study, the criteria of water table, distance of faults and lithology, respectively, have the greatest effect on the risk of subsidence, earthquake and the potential for landslide occurrence. Also, most of the areas associated with high risk of subsidence, earthquake and landslide are located in the central and southern parts of the plain, eastern and northern parts of the region and mountainous and steep areas in the north and east of the region, respectively. Therefore, by studying the resulting zoning maps and identifying highrisk points in the basin, their harmful effects on natural resources and other parts can be reduced.