مطالعات زمین‌شناسی، کانی‌شناسی و میانبارهای سیال در کانسار مس (نقره) تیپ مانتو یمقان، جنوب‌شرق زنجان، شمال‌غرب ایران

کانسار یمقان در جنوب‌شرق زنجان و در زیرپهنه طارم از کمربند ماگمایی البرز در شمال‌غرب ایران قرار دارد. واحدهای سنگی محدوده مجموعه‌ای از واحدهای آتشفشانی رسوبی ائوسن هستند. کانه‌زایی مس (نقره) در این کانسار در واحد آندزیت مگاپورفیر به‌صورت چینه‌کران رخ داده ‏است. کانه‌های سولفیدی اصلی کالکوسیت، بورنیت، کالکوپیریت به‌همراه پیریت به‌صورت بافت‌های دانه‌پراکنده، پرکننده فضای خالی، رگه رگچه‌ای و جانشینی مشاهده می‌شوند. سولفید نقره (آکانتیت) نیز براساس مطالعات میکروپروب شناسایی ‌شده است. دگرسانی پروپیلیتیکی و دگرسانی‌های مرتبط با کانه‌زایی در این کانسار مشاهده می‌گردند. دمای همگن‌شدگی سیالات کانه‌ساز، در بازه 230 تا 390 درجه سانتی‌گراد و شوری متوسط آنها 15 درصد وزنی nacl اندازه‌گیری شده است. کانسار یمقان در سه مرحله اصلی تشکیل‌ شده که مرحله اول در دمای پائین‌تر از 100 درجه و در طی دیاژنز رخ داده و موجب تشکیل پیریت‌های فرامبوئیدال در سنگ میزبان آندزیت مگاپورفیر شده است. مرحله دوم در دمای بیش از 300 درجه شکل گرفته و موجب تشکیل کانی‌های سولفیدی مس بر اثر جانشینی به‌جای پیریت‏های مرحله اول شده است که در طی این جانشینی، آهن اضافی موجود در پیریت به‌صورت هماتیت در محل رگه‌های کانه‌دار تشکیل شده‌اند. در مرحله سوم یا مرحله سوپرژن، کانی‏های ثانویه مانند کالکوسیت ثانویه، کوولیت، دیژنیت و کانی‌های کربناته مس مانند مالاکیت و آزوریت در اثر تاثیر آبهای جوی تشکیل شده است. با توجه به ویژگی‏های زمین‌شناسی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ساخت و بافت، و داده‌های میانبارهای سیال، کانسار مس یمقان شباهت‌های زیادی با کانسارهای مس تیپ مانتو در دنیا داشته و بر اثر فرایندهای گرمابی تشکیل گردیده است.

Geology, mineralogy and fluid inclusion studies of the Yamaghan Manto-type Cu (Ag) deposit, southeast Zanjan, NW Iran

The Yamaghan deposit is located in the southeast of Zanjan, within the Tarom subzone of Alborz magmatic belt in NW Iran. The rocks of the area are a collection of Eocene volcanosedimentary units. Cu (Ag) mineralization in the deposit has occurred as stratabound in the mega porphyritic andesite unit. The main sulfide ores of chalcocite, bornite, chalcopyrite together with pyrite are seen as dissemination, openspace filling, veinveinlet and replacement textures. Silver sulfide (acanthite) has also been identified based on microprobe studies. Propylitic and mineralizationrelated alteration types are observed in the deposit. The homogenization temperature of mineralizing fluids was measured in the range 230390°C, average salinity being 15% NaCl equiv. The Yamaghan deposit formed in three main stages, the first stage occurred at temperatures lower than 100°C during diagenesis, forming framboidal pyrites in the host rock of mega porphyritic andesite. The second stage occurred at temperatures more than 300°C and caused the formation of copper sulfide minerals due to the replacement of pyrite in the first stage. During this replacement, excess iron in pyrite formed as hematite in the place of ores. In the third (or supergene) stage, secondary minerals such as secondary chalcocite, covellite, digenite and copper carbonate minerals such as malachite and azurite formed due to the influence of meteoric water. Based on the geology, host rock, mineralogy, structure and texture, and fluid inclusion data, the Yamaghan copper deposit is similar to Mantotype copper deposits around the world forming through hydrothermal processes.