کاربرد مدل order matrix در تحلیل تعادل آبراهه‌ها و سازندهای زمین‌شناسی حوضه سیمره

شبکه آبراهه‌ها به‌واسطه ویژگی پویای آن و تحت تاثیر پارامترها و متغیرهای مختلفی چون زمین‌شناسی، تکتونیک، هیدرولوژی، اقلیم و پوشش گیاهی، همواره از نظر فرم و الگو در معرض تغییر و تحول قرار دارند. تکنیک order matrix یک روش را عرضه می‌کند که درجه‌ی بی‌نظمی شبکه‌های رودخانه‌ای را بررسی نموده و پیچیدگی شبکه‌ آبراهه‌ها را مستقل از اندازه آن‌ها، به صورت کمی ارائه و تحلیل می‌کند. در این پژوهش با هدف بررسی تعادل بین فرم‌‌ها و الگوی شبکه آبراهه‌ها و سازندهای حوضه سیمره، از مدل order matrix استفاده شده‌است. در مرحله اول پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست سال 2017، نقشه‌های زمین‌شناسی، نقشه‌های توپوگرافی و dem منطقه مورد مطالعه، مرز و شبکه‌های آبراهه‌های حوضه استخراج و در محیط نرم افزار arcgis10.5 پردازش و مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج مدل order matrix نابرابری و ناتعادلی در دو سمت حوضه را نشان می‌دهد. به دلیل عملکرد متفاوت سازندهای زمین‌شناسی، در سمت راست یک الگوی زهکشی تکامل نیافته و تقریبا موازی شکل گرفته است، در حالی که در سمت چپ الگوی آبراهه‌ها به سمت نزدیک شدن به یک الگوی درختی می‌باشند. همچنین نظم سلسله مراتبی درحوضه کم بوده که نشان‌دهنده فعالیت‌های تکتونیکی می‌باشد. وضعیت تکتونیکی و یکسان نبودن مقاومت سنگ‌ها در حوضه سیمره عامل اصلی ایجاد نابرابری و ناتعادلی در سطح منطقه بوده و در نتیجه باعث طولانی‌تر شدن زمان تاخیر شده و نوعی بی‌نظمی و عدم هماهنگی بین فرم و فرآیندهای حوضه ایجاد نموده است.

Application of Order Matrix Model to equilibrium analysis for the streams and geological formations in Seymare basin

The order matrix method is an appropriate approach for basin balance evaluation. Recognition of the geometry and morphology of a basin, especially river morphometry and disequilibrium, can help with effective management and conservation of rivers. The purpose of this research is to determine geological formations and factors of equilibrium in the study area and to analyze the relationship between the forms and pattern of the drainage network in the Seymareh river basin using the order matrix model. In ArcGIS10.5, ranking of the streams in the study area and the scale were calculated, using Global Mapper, a 1:100000 geological map, a 1:50000 topographic map, and the DEM map of the area. There was no perfect balance between the number of lines of the same name that were interconnected on the two sides of the study area. The length of the drainage network in the left section of the study area is incremental in relation with the length of the right channel due to the effect of erosion on tectonic activity. Also, hierarchichal order in the basin is low, indicative of tectonic activity. The tectonics in the basin and dissimilarity of rocks in terms of resistance are the main causes of disequilibrium and inequality, leading to a longer lag time and a form of disorder and mismatch between the form and processes in the basin.