تحلیل زمین ساخت فعال بر اساس شاخصه های ریخت سنجی، مطالعه موردی حوضه آبخیز آغ چای شمال غرب خوی

مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصاً در نواحی‌ای که میزان فعالیت زمین‌ساختی در هولوسن و پلئیستوسن نسبتا زیاد بوده است. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت زمین‌ساخت فعال با استفاده از شاخصه‌های ریختسنجی همچنین تحلیل نقش عوامل تکتونیکی در شکل‌گیری و تحول ریخت‌شناسی مخروط‌افکنه‌های آغ‌چای می باشد. در این مطالعه نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی، تصاویر ماهواره‌ای و مدل رقومی ارتفاعی (dem) به عنوان داده‌های اصلی تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. همچنین ریخت‌شناسی مخروط افکنه های منطقه از نزدیک و به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از شاخصه‌های ریخت‌سنجی که شامل شاخصه سینوسی جبهه‌ی کوهستان (smf) ، شاخصه نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (vf)، شاخص عدم تقارن حوضه (af)، شاخصه گرادیان طولی رودخانه (sl)، شاخص تقارن توپوگرافی (t) و شاخص ضریب مخروط گرایی (fci) وضعیت منطقه از نظر میزان فعالیت‌های تکتونیکی مورد ارزیابی قرار گرفت. از ترکیب این شاخص ها با یکدیگر می توان رابطه‌ی شاخص فعالیت‌های تکتونیکی (iat) را به دست آورد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در حوضه‌های مورد مطالعه آغ‌چای، زاویه‌چای، زرآبادچای و دیبک‌چای به طور نسبی دارای فعالیت‌های زمین‌ساختی شدید هستند و حوضه‌ قره‌چای حرکات زمین ساختی زیاد دارد. در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ به شاخص‌ﻫﺎی ریخت‌سنجی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ دارای ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین‌ساختی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین ساختی در ﻣﻨﻄﻘﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮان ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زمین ساختی از ﺷﻤﺎل‌غرب ﺑﻪ ﺟﻨﻮب شرق ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺷﺎره ﮐﺮد.

Active tectonics analysis based on morphometric indices; case study of Agh Chay watershed in NW Khoy

The study of Tectonic activity, and in particular those earas with relatively high activity in the Holocene and late Pleistocene is important to evaluate the earthquake hazard. The purpose of this study is to investigate the role of tectonic factors in the development and morphological changes of the alluvial fans of Agh Chay. In this study, the topographic maps, geology, satellite photos and the digital elevation model (DEM) were used as the main research data. In addition, the morphology of the alluvial fans of the region was studied closely and through the field study. Then, using the geomorphic indices which includes the sinuosity of the mountain infront (SMF) Ratio of valley floor width to valley height (VF), Drainage Asymmetry factor (AF), Stream LengthGradient Index (SL), Transverse Topographic Symmetry Factor (T), Fan Comicality Index (FCI), the region in terms of tectonic activities were assessed. Through combination of these indexes, the index of active tectonics (Iat) can be obtained. The results of study showed that Agh Chay, Zarabad Chay, Dibak Chay and Zavieh Chay have very high activity. Altogether, according to the calculated morphometry indexes, it can be concluded that the region has medium to high tectonic activity, but there are changes in tectonic activity in the region, which can be attributed to increase tectonic activity from north west to south east of the region.