بررسی جایگاه زمین ساختی افیولیت ملانژ شمال مکران بر اساس شیمی کانی ها، جنوب خاوری ایران

منطقه مورد بررسی بخشی از افیولیت شمال مکران، واقع در جنوب خاوری ایران است. این مجموعه، حاوی یک توالی نسبتا کامل از سنگ‌کره‌ی اقیانوسی است که در آن بخش گوشتهای و پوستهای به خوبی حفظ شده است. عمده ساختارهای منطقه شامل گسلهای رورانده با روند wnwese با شیب به سمت شمال و شمالشرق هستند که در نتیجه‌ی عملکرد آنها مواد سنگی به سمت ssw رانده شده‌اند. فراوانترین واحد سنگی تشکیل دهنده‌ی توالی گوشته‌ای این مجموعه‌ی افیولیتی، پریدوتیت است. کانی‌های الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و اسپینل، سازنده‌های اصلی این سنگ‌ها بوده و بافت‌های غالب در آنها دانه‌ای، پوئی‌کلیتیک و مشبک هستند. بررسی ریزپردازش الکترونی کانی‌های الیوین، پیروکسن و اسپینل در دونیت و هارزبورژیت نشان می‌دهد الیوین از نوع فورستریت (fo:8790)، ارتوپیروکسن از نوع انستاتیت (en:8891)، کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید (en:4448,wo:48–52) و اسپینل آلومنیومکروم‌دار (spl:5469, chr:21–36) است. میانگین عدد منیزیم (mg#=mg/(mg+fe+2)) در الیوین، ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن به ترتیب 0.86، 0.92، 0.96 و میانگین عدد کروم (cr#=cr/cr+al+fe3+) در اسپینل 0.27 می‌باشد. ترکیب شیمیایی الیوین و اسپینل نشان می‌دهد پریدوتیت‌های مورد بررسی از نوع ابیسال بوده، به گوشته‌ی زیر پوسته‌ی اقیانوسی تعلق دارند و متحمل 10 تا 15 درصد ذوب بخشی شده‌اند. بر اساس نمودارهای جدا کننده‌‌ی محیط‌های زمین‌ساختی، پریدوتیت‌های مکران خصوصیات پشته میان اقیانوسی را به نمایش گذاشته و شواهدی که نمایانگر محیط فرورانش باشد، در آنها مشاهده نمی‌شود. بنابراین افیولیت شمال مکران در یک حوضه کششی بین دو بلوک قاره‌ای تشکیل شده است. خرده قاره‌ی ایران مرکزی (بلوک لوت) در سمت شمالشمال‌شرق و باریکه‌ی قاره‌ا‌ی باجکاندورکان، در جنوبجنوب‌غرب این حوضه‌ی اقیانوسی قرار داشته‌اند.

The study of north Makran ophiolitic mélange tectonic setting based on mineral chemistry, southeast of Iran

The study area, as a part of north Makran ophiolitic melange, is located in Southeast of Iran. This ophiolitic complex contain a relatively complete sequence of oceanic lithosphere with well preserved mantle and crust sequences. The dominant structures are WNWESE thrust faults with northnortheast dip resulting a SSWward transportion. Peridotite (harzburgite, dunite and lherzolite) is the most abundant rock type in mantle sequence of this complex. Olivine, orthopyroxene, clinopyroxene and a few spinels are the main rock forming minerals, and granular, poikilitic and mesh are their main textures. Electron microprobe analyses of olivine, orthopyroxene, clinopyroxene and spinel in harzburgites and dunites show that olivine is forsterite (Fo:8790), orthopyroxene is enstatite (En:8891), clinopyroxene is diopside (En:4448, Wo:48–52), and spinel is AlCr bearing (Spl:5469, Chr:21–36) type. The mean values of Mg# (Mg#=Mg/(Mg+Fe+2) in olivine, clinopyroxene, respectively are 0.86, 0.92, 0.96 and Cr# (Cr#=Cr/Cr+Al+Fe3+) in spinel is 0.27. The chemical composition of olivine and spinel indicate that the peridotites are of abyssal type, belong to suboceanic crust mantle, and endured 10 to 15 % partial melting. Based on discriminant diagrams, Makan peridotites represent mid oceanic ridge affinities with no distinguishable and conclusive subduction influence. Therefore, north Makran ophiolite formed in an extensional basin between the central Iranian microcontinents (Lut block), to the northnortheast, and the continental sliver of BajkanDurkan complex to the southsouthwest.