تعیین نظرات شهروندان بافت فرسوده ی طرح نواب در ارتباط با نوسازی محل زندگی آنها از دیدگاه های دولتی، تاریخی، فرهنگی، اقتصادی و قانونی

با توجه به تحولات اخیر در فرایندهای جهانیِ شهری‌شدن، مسائل نوین و بسیار پیچیده‌ای پیش روی جامعه‌ی شهری ایران قرار گرفته است که به هیچ وجه با رویکردها و روش‌های پیشینیِ برنامه‌ریزی و مدیریت شهری نمی‌توان برطرف‌شان کرد. گسترش فزاینده‌ی فقر شهری، نابرابری‌های فزاینده‌ی شهری، گسترش شکل‌های غیررسمی‌سکونت و اشتغال در کلان‌شهرها، تشدید شکاف طبقاتی و فضایی در شهرها، همگی مسائل پیچیده‌ای هستند که بدون به کارگیری روش‌های مشارکتِ واقعی در فرایندهای برنامه‌ریزی و مدیریت شهری نمی‌توان به شکلی موثر کاهش داده و برطرف شوند. این نوشتار در پی امکان‌سنجی تحقق این رویکرد جدید در بخشی از بافت فرسوده‌ی طرح نواب تهران است. در این راستا ناگزیر باید زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی‌ای را کاوید که جامعه‌ی ایران را به وجود می‌آورند. در نتیجه به منظور بررسی امکان تحقق یا عدم تحقق رویکردی مشارکتی در برنامه‌ریزی شهری در ایران، افزون بر محدوده‌ی جغرافیایی و اداریِ بلافصلِ نمونه‌ی موردی (یعنی بخشی از پروژه‌ی نواب) ضروریست تا بافتار و زمینه‌ی گسترده‌تری را کاوید که این محدوده‌ی جغرافیایی‌‌اداری‌ در آن واقع شده است. به این ترتیب، بررسی را نمی‌توان صرفاً به کاوش در ابعاد فیزیکی و کالبدی در محدوده‌ی مورد مطالعه منحصر و محدود کرد. آنچه اهمیت دارد، کاوش در زمینه‌ی اجتماعی گسترده‌تر و پیچیده‌تری است که این شرایط خاص را در این محدوده‌ی مشخص به وجود آورده است. نتایج این بررسی نشان داد که 247 نفر از پاسخ دهندگان یعنی 1/67 %، عدم وجود سازوکارهای قانونی برای مشارکت را عامل موثری در عدم مشارکت خود می‌دانند. همچنین تعداد 348 نفر از پاسخ دهندگان (معادل 5/94 %) به گزینه عدم وجود فرهنگ مشارکت به عنوان یک مانع پاسخ داده اند یعنی به نظر ایشان عدم وجود فرهنگ مشارکت به عنوان یکی از موانع موثر مشارکت خود در نوسازی بافت فرسوده محل زندگی خود می‌دانند. پاسخ دهندگان به سولات پرسشنامه عوامل اقتصادی و قانونی را نیز از دیگر عوامل موثر در جلوگیری از نوسازی بافت های فرسوده می دانند. این موانع نشان از وجود یک التهاب در طرز فکر مردم علاوه بر وجود ساز و کارهای مناسب توسط دولت به وجود آورده است، در نتیجه علاوه بر رفع مشکلات موجود نیاز به ایجاد طرز فکر مثبت در بین مردم برای رسیدن به این اهداف نیاز است.