برنامه‌ریزی محلی نوسازی بافت فرسوده شهری با تاکید بر رویکرد آسیب شناسی (مطالعه موردی: بخشی از بافت فرسوده نواب)

در طبقه بندی بر حسب موضوع آسیب شناسی، مسائل عام جامعه‌ای از قبیل عقب‌ماندگی و یا نظم اجتماعی به پدیده‌هایی اطلاق می‌شود که کثیرالابعادند و خصلتی بین‌رشته‌ای دارند. مثلاً عقب‌ماندگی یا نظم اجتماعی، هریک دارای ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. ولی مسائل خاص شامل پدیده‌هایی می‌شوند که به حوزه یا بعد خاصی از حیات اجتماعی محدود می‌شوند مثل مسائل فرهنگی یا مسائل دینی و از این قبیل. با این اوصاف می‌توان مشارکت را مسئله‌ای عام به حساب آورد که چند بعدی است و شامل ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است و از آن روی که برنامه‌ریزی مشارکتی در سطوح محلی و تحقق اش در گرو تبیین و شناخت خودِ مفهوم مشارکت؛ مفهومی‌دارای ابعاد چندگانه و عام، است در نتیجه برای پی‌بردن به شیوه‌های تحقق برنامه‌ریزی مشارکتی، چاره ای جز شناخت موانع تحقق مشارکت در ابعاد مختلف مذکور در سطح جامعه نیست. نتایج نشان داده است که اکثر کسانی که حاضر بودند در پروژه مشارکت داشته باشند، مالک متراژ‌های بالا بوده و در حوزه‌ی تجارت فعالیت داشتند. همچنین طبق مطالعات گروه تحقیق، اجتماع هدف، آنگونه که باید نوسازی منازل مسکونی را ضروری نمی‌دانست. به این علت که بیشتر آنان مالک خانه‌هایشان بودند و فعلاً سرپناهی هرچند نامطلوب داشتند. مشکل آن‌ها بیکاری، بهداشت، فقر و فقدان امنیت شغلی بود. این مشکلات برای آنان در مقایسه با خانه ملموس تر است؛ چرا که به هر حال مشکل خانه به نوعی و به شکلی حل شده است. در هر کجا که اجتماع هدف همواره با معضلات و مسائل اقتصادی و اجتماعی مواجه است، مشارکت مردمی‌چندان موثر نخواهد بود چراکه تلقی اهالی از مشارکت صرفاً حل مشکلات شخصی خواهد بود. در چنین وضعیتی، یک عامل دیگر یعنی همان عامل اقتصادی و اجتماعی نیز به عواملی که موجب عدم شکل‌گیری احساس تعلق به محله و هویت جمعی یا احساس مشارکت میان مردم می‌شود، افزوده خواهد شد. در رابطه با مشکلات اقتصادی باید در هر دو مقیاس خرد و کلان به موضوع نگاه کرد. اگر کشور در حل مسائل اساسی اقتصاد ملی ناتوان باشد و به عبارت بهتر بهره‌وری مناسب و کافی را نداشته باشد در این صورت بسیار طبیعی خواهد بود که در سطح خرد پروژه‌هایی که با اصلاح و بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی ساکنان شهرها و محلات موجود در کشور سروکار دارند (از جمله پروژه‌های مربوط به نوسازی بافت فرسوده‌ی شهری). اصلاً شکل نگیرند و یا به اهداف خود نرسند.