تاثیر سیاست مالی و ساختار مالیاتی بر توسعه انسانی: مطالعه بین‌کشوری

در دهه‌های اخیر مفهوم توسعه دچار تحولات اساسی شده به‌گونه‌ای که انسان محور رشد و توسعه قرارگرفته است. امروزه بهبود رشد و توسعه انسانی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین اهداف دولت‌ها در کشورهای مختلف محسوب می‌شود. در این راستا، یکی از ابزارهایی که می‌تواند دولت را در رسیدن به این اهداف یاری ‌رساند، سیاست مالی است. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر مخارج دولت و ساختار مالیاتی (شامل مالیات‌های مستقیم و غیر مستقیم) به‌عنوان مهم‌ترین ابزارهای سیاست مالی، بر شاخص توسعه انسانی است. به‌منظور بررسی این رابطه از رهیافت داده‌های پانل بر مبنای اطلاعات 76 کشور منتخب جهان شامل کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه طی سال‌های 2017 – 2010 استفاده شده است. نتایج این مطالعه که از برآورد مدل رگرسیونی بر اساس روش حداقل مربعات تعمیم یافته محتمل به دست آمده، نشان می‌دهد تاثیر مخارج دولت بر توسعه انسانی مثبت و معنی‌دار و اما تاثیر مجموع مالیات‌ها (اعم از مستقیم و غیر مستقیم) بر توسعه انسانی منفی و معنی‌دار بوده است. علاوه بر این نتایج بیانگر این است که میزان و شدت تاثیر افزایشی مخارج دولت بیش از اثر کاهشی مالیات‌ها بر شاخص توسعه انسانی است. این در حالی است که در بحث ساختار مالیاتی این نتایج بیانگر تاثیر منفی مالیات غیرمستقیم و تاثیر مثبت مالیات مستقیم بر شاخص توسعه انسانی است. از این ‌رو پیشنهاد می‌شود به‌منظور افزایش سطح توسعه‌یافتگی کشور، دولت سیاست مالی انبساطی را از طریق افزایش مخارج به‌ویژه در حوزه‌های آموزش و سلامت و تامین مالی آن از طریق مالیات مستقیم اجرا نماید.