ارزیابی اهداف مکاتب مختلف توسعه و ویژگی‌های غالب برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی

هدف مقاله حاضر، بررسی اهداف مکاتب مختلف توسعه و ویژگی‌های غالب برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی است. نتایج تحقیق بیانگر این است که مکاتب مختلف به صورت تک بعدی به مساله توسعه توجه نموده‌اند و مکتب توسعه اسلامی هم به بعد مادی و هم بعد معنوی همراه با حرکت تعاملی انسانی توجه ویژه‌ای داشته است. ارزیابی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که، پارادایم‌های غالب برنامه اول، بازساخت اقتصادی؛ برنامه دوم، سیاست‌های تعدیل ساختاری؛ برنامه سوم، پذیرش تاثیر اندیشه نهادی و اصلاحات ساختاری در توسعه؛ برنامه‌های چهارم و پنجم، ضرورت تعیین موضع نسبت به شرایط ساختاری بین‌المللی و برنامه ششم، بهبود کسب وکار و سیاست خارجی توسعه‌گرا بوده است. همچنین، برنامه اول، بر اصول آزادی اقتصادی؛ برنامه دوم، آزادی اقتصادی و خصوصی‌سازی؛ برنامه سوم، اصلاح ساختار اقتصادی؛ برنامه چهارم، رشد پایدار اقتصادی استوار بر دانایی و رویکرد جهانی؛ برنامه پنجم پیشرفت همراه با عدالت و برنامه ششم نیز رشد شتابان، پایدار و اشتغال‌زا تاکید داشته‌اند. نتایج بیانگر آن است که مشکل اصلی برنامه‌های توسعه عدم وجود مبانی نظری قوی در برنامه‌های توسعه است که به طور کامل متکی بر هیچ یک از مکاتب اقتصادی نمی‌باشد و به صورت مجموعه نامنظم و گسسته از چندین مکاتب مختلف است که البته بومی‌سازی صحیحی نیز با توجه به شرایط و وضعیت کشور صورت نگرفته است. بنابراین عدم وجود چارچوب فکری و پارادایمی مناسب با شرایط و وضعیت کلان کشور و نیز برنامه‌ریزی جامع صورت گرفته که در اهداف زیاد و آرمانی تعیین شده برای برنامه‌های توسعه قابل رویت است، باعث عدم اجرای صحیح برنامه‌های توسعه شده است.