برنامه آموزش محیط‌زیست در ایران، عوامل و عناصر اثرگذار «سنتز پژوهی»

با توجه به افزایش انجام پژوهش‌های متعدد در زمینه آموزش محیط‌زیست، در این مقاله سعی شد نتایج اولیه تحقیقات انجام‌شده در حوزه محیط‌زیست جمع‌آوری گردید و با ترکیب این نتایج، یک دیدگاه منسجم و واحد موثر بر آموزش محیط‌زیست ایجاد شود. روش پژوهش بر اساس سنتزپژوهی و جامعه آماری آن مقالات علمی معتبر در زمینه آموزش محیط‌زیست در پایگاه اطلاعاتی داخل می‌باشد که بر اساس معیارهای ورودی، تعداد 205003 مقاله علمی شناسایی گردید. بر اساس معیارهای موجود و عناصر برنامه درسی تعداد 138 مقاله و در نهایت 70 مقاله ارائه‌شده در سال‌های 1399-1395 به‌منظور تحلیل نهایی انتخاب شد. برای جمع‌آوری اطلاعات، از کاربرگ طراحی‌شده توسط محقق برای گزارش و ثبت اطلاعات پژوهش عملی استفاده گردید. تحلیل یافته‌ها بر اساس الگوی شش مرحله‌ای سنتزپژوهی روبرتس منطبق با عناصر برنامه درسی با استفاده از روش‌های کدگذاری باز و محوری انجام شد. بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده چون آموزش محیط‌زیست باعث توسعه آگاهی و افزایش حساسیت محیط‌زیستی می‌شوند؛ بنابراین مهم‌ترین روش در آموزش افراد برای شناسایی و مقابله با مشکلات محیط‌زیستی محسوب می‌شود. آنچه بر اثربخشی این آموزش تاثیرگذار بوده است متاثر از شش عامل: نیازسنجی، روش آموزش، آموزش رسمی، آموزش غیررسمی، آموزش همگانی و آموزش مادام‌العمراست. نتایج در بیشتر تحقیقات حاکی از اثربخشی بیشتر آموزش غیررسمی در مقابل آموزش رسمی است و در سال‌های اخیر آموزش‌های همگانی بیشتر موردتوجه قرارگرفته است.