موانع فهم قرآن و تاثیر اخلاقی اجتماعی آن از منظر امام خمینی (س)

یکی از مباحثی که امام خمینی به صورت خاص به آن توجه کرده و پیرامون آن بحث کرده است، مراتب و موانع فهم قرآن کریم است. در این زمینه مباحثی همچون امکان فهم قرآن، مراتب و مراحل فهم آن و نیز نظریۀ انحصاری بودن فهم قرآن به اهل بیت: مطرح شده است. ظاهر و باطن قرآن نیز از جمله بحث‌هایی است که در این زمینه قابل گفتگو است و تحلیل و بررسی روایاتی که برای قرآن ظاهر و باطن، و یا ظاهر و بواطنی قائل شده‌اند، از دیگر موضوعاتی است که در آثار امام خمینی به چشم می‌خورد. از نگاه اخلاقی اجتماعی رابطۀ انسان کامل و طهارت باطنی وی، و شناخت جامع از قرآن نیز از مباحث این حوزه می‌باشد. در این باره بررسی موانع فهم قرآن و تاثیرات فراوان آن برجامعه و شخصیت افراد، نشان دهندۀ دوری آنان از حقایق قرآن است؛ زیرا حجاب خودبینی، عقاید فاسد، گناهان، حبّ دنیا، جمودگرایی و تقلید کورکورانه، که در آثار حضرت امام به عنوان موانع فهم قرآن مطرح شده است، همه و همه، به باطن و ظاهر انسان‌ها بر می‌گردد و شخصیت‌هایی که خصوصیات یاد شده در آنهاست، از نگاه اخلاقی و جایگاه اجتماعی، برخوردار از اوصاف و رفتارهای ویژۀ اجتماعی می‌باشند، در حالی که برطرف کردن این حجاب‌ها نه تنها به بازگشت به قرآن کمک می‌کند، که سازندۀ شخصیت‌های انسانی واقعی نیز می‌باشد. در این مقاله ضمن بررسی موارد یادشده در آثار و اندیشۀ امام خمینی، به تاثیر موانع یاد شده و تقابل آنها با شناخت قرآن خواهیم پرداخت، و نشان داده خواهد شد که چگونه این اوصاف ناپسند در دوری از حقایق معنوی و سازندۀ قرآن، تاثیر می‌کند و در نتیجه در اخلاق و اجتماع چه بازخوردهای منفی و یا مثبتی خواهد داشت.