جستاری در اعتماد به خدا و اعتماد به نفس در آموزه‌های الهی با توجه به رویکرد قرآنی امام خمینی

توکل و اعتماد به نفس، مزایای فراوانی برای صاحبان خویش فراهم می‌سازند. بر این اساس توکل برای مومنان واجب شمرده شده، ولی تردید پدید آمده که آیا اعتماد به نفس با توکل ناسازگار و حرام است یا جمع آنها ممکن و وجود هر دو برای انسان ضروری است؟ روشن شدن نظر امام خمینی به‌عنوان مفسری فقیه و رهبر بزرگترین حرکت دینی روزگار خویش از منظر قرآنی، می‌تواند راهگشا باشد که تا کنون تحقیق در این زمینه انجام نگرفته است. به همین دلیل تحقیق حاضر با روش کتابخانه‌ای و تحلیلی به بررسی دیدگاه‌های ایشان پرداخته و پس از طرح نظرهای مختلف و شواهدی که برای روشن شدن نظر امام لازم هستند، به این نتیجه رسیده که از نظر ایشان با استنباط از آموزه‌های قرآنی، نه تنها هیچ ناسازگاری میان توکل و اعتماد به نفس وجود ندارد، بلکه وجود هر دو برای عموم مومنان و پویندگان راه حق ضروری و لازم است، اما اعتماد به نفس، بدون توکل به خدا، منجر به تکبر و غرور خواهد شد که صفتی نکوهیده است و توکل بدون اعتماد به نفس نیز در برخی موارد کارایی لازم را برای انسان فراهم نمی‌آورد، اگرچه در برخی موارد، خصوصاً در مسائل معنوی ثمربخش است.