عالم پیش از دنیا در متون فارسی میانۀ زردشتی

در این مقاله به موضوع عالم پیش از دنیا در متون فارسی میانه زردشتی پرداخته می‌شود. در این متون، عالم پیش از عالم مادّی، «بُندَهِش» نام دارد که به معنی بن یا آغاز آفرینش است. در آن عالم برای همۀ موجودات مادّی، پیش از آفرینش آنها در عالم گیتی، وجودی مینوی آفریده می‌شود. این وجود مینوی مراتبی دارد، در کتاب بُندَهش از وجود فرَوَهر و بوی در عالم پیش از دنیا سخن به میان آمده است. در همان عالم در گفت‌وگویی که میان اورمزد و فروهرِ مردمان اتفاق می‌افتد، رسالت آدمیان در عالم مادّی نیز مطرح می‌شود که هم‌داستانی و ارادۀ آنها برای نابودی شرّ است. بر اساس متون فارسی میانه زردشتی، سه ویژگی مهم برای عالم پیش از دنیا می‌توان برشمرد: مینوی بودن این عالم یا به عبارتی که در متون پهلوی ذکر شده است «بی‌اندیشه»، «ناگرفتنی» و «بی‌جنبش» بودن آن؛ آفرینش آن پیش از عالم مادّی و سوم اینکه الگوی تمام و کمالِ عالم مادّی است.