پیشینه تاریخی و چالش های استخدام روحانیون در آموزش و پروربررسی مصوبات شورای عالی معارف/ فرهنگ/ آموزش و پرورش (1399-1301ش)

نظام آموزشی ایران در طی سده های بعد از اسلام بنا بر ماهیت و اهداف اسلامی آن در اختیار علمای دینی بود. تا حدود دو سده پیش از این هم، این نظام اعم از مکتبخانه ها و حوزه ها توسط روحانیون اداره می شد. اما از دو حدود اواسط قاجاریه با ورود اندیشه های نوین به تدریج ناکارآمدی این نوع نظام آموزشی در پاسخگویی به نیازهای روز آشکار شد و به تدریج بعد از تاسیس دارالفنون توسط امیرکبیر، مدارس نوین چندی توسط نوگرایان عصر ناصری ایجاد شد. اما این مدارس مورد چالش روحانیون سنت گرا قرار گرفت. زیرا این نهاد در طول قرنها در ید اختیار و سیطره فکری و علمی آنان قرار داشت. از این روی در مرحله گذر از نظام آموزشی سنتی به مدرن در اواخر قاجار، چالشی اساسی میان این دو رویکرد شکل گرفت. سنت گرایان که نمی خواستند این میراث غنی از دست آنان خارج شود، به مبارزه دامنه داری با نوگرایان روی آوردند. اما این تکاپوها نتایج چندانی به بار نیاورد و نظام نوین آموزشی با حمایت نظام سیاسی به تدریج با تاسیس مدارس در اقصی نقاط کشور گسترش یافت.این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از صورت مذاکرات و مصوبات یکی از نهادهای سیاستگذار آموزشی در یک سده اخیر یعنی شورای عالی معارف(1317-1301)، شورای عالی فرهنگ (1346-1317) و شورای عالی آموزش و پرورش(از 1347 تا کنون) در صدد پاسخ به این سوال است که روحانیون برای حفظ میراث خود در عرصه دانش و آموزش دینی، دست به چه اقداماتی برای بقاء در متن و بطن نظام نوین آموزشی زدند؟ بررسی مصوبات شورای مذکور حاکی است آنان با اتخاذ راهکارهایی اعم از: شرکت در نهادهای سیاستگذار آموزشی، تدوین قوانین مورد نیاز، تالیف و تدریس کتب درسی دینی و قرآن، اشتغال به معلمی در مدارس، معادل سازی مدارک حوزوی و مواردی از این قبیل در صدد نفوذ و نگاهبانی از میراث خود برآمدند.