بایسته‌های تحقق انسجام اجتماعی، با تاکید بر نقش نخبگان

نظم اجتماعی، چه با هدف دستیابی به پیشرفت و چه با هدف دستیابی به عدالت، نیازمندِ رسیدن به تعادل و توازن در یکپارچگی و انسجام اجتماعی توام با میزانی از نظارت اجتماعی می‌باشد. بر همین اساس و با توجه به اینکه در الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت نیز تدابیری همچون تقویت تشکل‌های مردمی به منظور تحکیم ساختارهای درونی و بالا بردن سرمایه اجتماعی گنجانده شده و این مقاصد در گرو انسجام اجتماعی هستند و از طرفی تشکل‌ها با محوریت نخبگان که نقشی بی‌بدیل در تغییرات هر جامعه دارند موجودیت می‌یابد، بنابراین پژوهش کیفی حاضر با هدف تبیین ملزومات و ضروریات انسجام اجتماعی با تاکید بر نقش نخبگان و نگاهی بر موانع و چالش‌های موجود بر سر راه انسجام اجتماعی انجام شده است. برای گردآوری اطلاعات با صاحب‌نظران و استادان حوزه علوم اجتماعی مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته صورت گرفت و تحلیل داده‌های کیفی به دست آمده با بهره‌گیری از نظام کدگذاریِ نظریه زمینه‌ای انجام شد. بر اساس یافته‌های پژوهش از مهم‌ترین موانع انسجام اجتماعی؛ استحاله ارزش‌ها، سیاست‌گذاری‌های ضداجتماعی و مقوِّم قشربندی و شکاف، فقدان قواعد و مقررات شفاف و متناسب، بحران اقتصادی، فقدان تعامل و گفتگو و نقد عنوان شده است. همچنین از لوازم تحقق انسجام اجتماعی که نقش‌آفرینی نخبگان نیز در مهیا شدن آنها موثر هستند، عبارتند از: گفتگو و تعامل در تمام سطوح و اقشار جامعه، پذیرش تکثر و تفاوت‌ها، وجود احزاب و تشکل‌های مدنی فعال و واقعی، آگاهی از وضعیت موجود و شناخت مسائل.