راهکارهای تنظیم نرخ باروری در بیش از سطح جانشینی و اجرای سیاست‌های حمایتی ارتقای جمعیت در نظام سلامت

در طول دو دهه گذشته، کاهش موالید در کشور سریع‌تر از حد پیش‌بینی شده در برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در زمینه خطوط کلی سیاست تحدید موالید در بخش جمعیت بود. طبق برنامه پیش‌بینی شده بودن رخ رشد جمعیت از 9/3 در سال 1365 به 3/2 درصد در سال 1390 برسد که البته در واقعیت نرخ رشد جمعیت به 29/1 درصد رسید. در دو دهه گذشته نرخ باروری کل در ایران به زیر سطح جانشینی (جانشینی=1/2) رسیده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد نرخ رشد جمعیت در سال 1398 به زیر یک درصد کاهش یافته است. کاهش سریع رشد جمعیت، ساختار سنی جمعیت را دچار تحول کرده و به سمت سالمندی سوق می‌دهد. روند کاهشی ترخ باروری در صورت ادامه، مشکلات پیچیده ناشی از عدم تعادل جمعیتی را در پی خواهد آورد و بحران سالمندی جمعیت و از دست دادن جمعیت فعال، ضربه‌ای جبران‌ناپذیر بر ساختار، فرهنگ و اقتصاد جوامع وارد می‌کند. ایران در حال حاضر در میانه پنجره جمعیتی قرار دارد ضرورت دارد نهادهای موثر بر موضوع جمعیت از این فرصت طلایی بهره‌مند شوند. هدف این تحقیق بررسی راهکارهای خبرگان جمعیت‌شناسی و نظام سلامت راهکارهای خبرگان در جهت ارائه راهکارهای اجرای سیاست‌های کلی جمعیت ارائه می‌شود. در این مقاله ابتدا، نتایج مطالعه کیفی که توسط نگارندگان به شیوه بحث متمرکز در پانل خبرگان در فرهنگستان علوم پرشکی انجام پذیرفت، راهکارهای ارتقای جمعیت کشور در چارچوب سه وظیفه تولیتی نظام سلامت و آموزش پزشکی؛ سیاست‌گذاری کلان، حاکمیت درون‌بخشی، رهبری بین‌بخشی، طبقه‌بندی شد. سپس راهبردهای اصلی برای اجرای سیاست‌های حمایتی شامل تغییر سبک زندگی و فرهنگ‌سازی برای افزایش دانش جامعه درباره الگوی جمعیت مطلوب، خانواده و فرزندآوری سالم و صالح و اجرای عدالت در سلامت با ارائه مشوق‌های مالی و عملی برای خانواده‌های پر جمعیت مورد تاکید قرار گرفت.