تشکیل جامعه بر اساس مرتبه عقل، ضرورتی در تحقق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت

انسان موجودی «مدنی بالطبع» است که تامین اقتضائات و خواسته‎های او، در گرو حیات اجتماعی است؛ اما- آنچنان که از سخنان استاد شهید مطهری (ره) به دست می‌آید- در انسان ابعاد مختلف مادی و معنوی وجود دارد، اصل قرار دادن تامین هر کدام از خواسته‎های مادی و معنوی، می‌تواند مبنایی برای تشکیل اجتماع باشد. ابعادی که به ‌طور کلی می‎توان برای انسان تعریف کرد در سه مرتبه مادی، حیوانی و عقلانی قابل طرح است و بر این اساس بیان می‌شود که سیر تکاملی جوامع بشری در طول تاریخ تا تشکیل اجتماع بر اساس نیازها و اقتضائات حیوانی پیش رفته است و با توجه به نقص‌هایی که این مرتبه دارد، برای دست یافتن به جامعه مطلوب در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، نیاز به بازتعریف جامعه بر اساس ابعاد و اقتضائات مرتبه عقل و حرکت به‌ سوی آن است؛ به این معنا که صرف تامین نیازهای مادی و حیوانی نمی‌تواند مبنایی برای تشکیل جامعه مطلوب در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت باشد؛ بلکه این اجتماع باید بر اساس نیازها و اقتضائات برترین مرتبه وجودی انسان و توجه به کرامت الهی- یعنی عقل- انسان شکل بگیرد و ارتباطات اجتماعی بر اساس آن مشخص و معین ‎شود.