چگونگی برقراری ارتباط بین تدبیر و عمل در موضوع آب

یکی از تدابیر مصوب در ویرایش دوم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که هم‌اکنون در مسیر تصویب نهایی قرار دارد مربوط به اصلاح الگوی حکمرانی در بخش آب کشور می‌باشد. ضرورتی به توضیح بیشتر نیست که، مقوله بحران آب یکی از ابر چالش‌های کشور در وضع موجود و به ویژه سال‌ها و دهه‌های آتی را تشکیل می‌دهد و چنانچه تدابیر مناسب برای مواجهه و مقابله با ابعاد مختلف این بحران اندیشیده نشود در آینده نه چندان دور، پایداری سرزمین به صورت جدی در معرض مخاطره قرار خواهد گرفت. بدین دلیل نیز می‌باشد که رویکرد به انجام اصلاحات در الگوی حکمرانی آب از سوی مرکز الگو، در کلیه مراحل روند شکل‌گیری کلیت این سند مورد توجه قرار گرفته و در متن تدابیر، گزاره مورد نیاز در این خصوص گنجانیده شده است. سوال اساسی و تعیین کننده‌ای که مطرح است این است که برای تحقق عملی این تدبیر بسیار مترقی و منطبق با نیازهای واقعی، در سپهر نظام مدیریت کشور چه مسیری باید طی شود؟ و چه نوع برنامه‌ها و اقدامات در سطوح مختلف تدارک دیده شود؟ و آیا منظور از اصلاح الگوی حکمرانی به طور انتزاعی صرفا به درون بخش آب مربوط می‌شود و یا اینکه بدون در نظر گرفتن پیوند بین بخش آب و سایر محرک‌ها و پیشران‌های پیشرفت، اصلاح الگو مفید به فایده نخواهد بود؟ در این نوشته تلاش شده برای پاسخگویی به سوالات بنیادی فوق، مقدمتا با بررسی روند تاریخ تکوین مدیریت آب و ارزیابی دیدگاه‌ها و نظریه‌های موجود در این زمینه، با ارائه دلایل و شواهد، چرایی رویکرد به اصلاح الگوی حکمرانی آب به عنوان یک ضرورت ملی تبیین و توضیح داده شده و سپس پیشنهادهای لازم برای طی مسیر از الگو تا عمل ارائه شود. در واقع می‌توان یکی از دلایل ناکامی اسناد بالادستی تهیه شده در نیل به اهداف تعیین شده در نظام حکمرانی کشور را به فقدان اسناد حد واسط، به نحوی که بتواند پیوند و همبستگی بین گزاره‌های اسناد را تا عرصه عمل و بعد از آن برقرار کند مربوط دانست. این نوع اسناد اصولا یا وجود نداشته و یا اینکه با انسجام لازم و برخورداری از یک فرایند هوشمندانه، توام نبوده است. بنابراین در این نوشته تهیه اسنادی نظیر نقشه راه چگونگی پیاده‌سازی حکمرانی مطلوب در آب و شیوه تهیه این سند که به دلیل بین‌بخشی و چند وجهی بودن موضوع مدیریت آب، نیازمند یک گفت‌وگو و اجماع ملی است توضیح داده شده و در دنباله چگونگی بهره‌برداری از نقشه راه برای تهیه برنامه های عملیاتی و به تبع آن اسناد پایین‌دستی ارائه شده است. ضمن اینکه درباره الزامات، ظرفیت‌های مورد نیاز و شیوه نظارت و ارزیابی کلیه اقدامات نیز پیشنهادهای مناسب درج شده است. شایان ذکر است که ماهیت اصلاح الگوی حکمرانی در آب خود یک فرایند چرخشی و تکاملی است بنابراین، تحقق مولفه‌های اصلاح خود نیازمند پویایی در کل فرایند است. به این موضوع بسیار مهم نیز در این نوشته پرداخته شده است.