نسبت تقیه و اخلاق اسلامی؛ ستیز یا گریز یا پذیر

اهمیت اخلاق به گونه‌ای است که گاه آن را تنها یا یکی از مهم‌ترین سنجه درستی و نادرستی اعمال قرار می‌دهند. تقیه هم به مثابه رفتاری که در شریعت و البته بیشتر در مذهب امامیه، جایز و بلکه واجب تلقی می‌شود، گاه با همین سنجه، داوری شده است. اتصاف تقیه به عناوینی مانند نفاق، دروغ، مداهنه، ترس و...از انصاف به دور است. این جستار، سازواری و نسبتِ «پذیر» بین اخلاق و تقیه را ثابت کرده است. تقیه در هدف و منشاء با نفاق و دروغ تفاوت دارد. تقیه، نوعی مدارا است که واجد ارزش اخلاقی است و نه گونه‌ای مداهنه که با اخلاق سر ستیز دارد. نشان ترس مذموم نیست. تقیه برای مصالح بالاتر و والاتر، جواز و بلکه در بسیاری موارد، حکم وجوب از شرع را به همراه دارد