چهره‌های شاخص ادبیات عرب در آذربایجان قرن ششم هجریبر مبنای گزارشِ کتاب «مُعجَمُ السَّفَر»

در کتاب «مُعجَمُ السَّفَر» نوشتة ابوطاهر سِلَفی اصفهانی، دانشوَر و محدّث مشهور ایرانی سدة ششم هجری، اشارات فراوانی به محیط علمی آذربایجانِ قرن ششم و دانشوران این دیار شده است. این کتاب در واقع شرح حال مختصری از اساتیدی است که سِلَفی در شهر‌های مختلف برای استماع علوم اسلامی به ویژه حدیث و کسب استفاده در شعر و ادب به حضور آنان رسیده است. بخشهایی از این اثر مربوط به گزارش احوال و معرفی آن دسته از فضلایی ست که در زبان عربی صاحب نظم و نثر و اثر بوده‌اند و از ادبای عصر خویش به شمار می‌رفته‌اند. در این پژوهش سعی شده تا با تکیه بر روش تحلیلی و کتابخانه ای، این بخش از گزارش‌های سِلَفی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. طبق نتایج این پژوهش سیزده نفر از چهره‌های شاخص و تقریباً ناشناختة ادبی آذربایجان مشخص شدند که در شعر و ادبیات عربی فعالیت داشته و از چند تنِ ایشان اشعاری به عربی نیز نقل شده است. از سوی دیگر در نتیجة این پژوهش برخی از اساتید و مشایخ این دسته از ادبا مشخص گردید که عده‌ای از ایشان اهل آذربایجان بوده و طبق گزارش منابع دیگر از شخصیت‌های برجستة تاریخ ادبیات عرب به شمار می‌آمده‌اند.