عارفی از «مکتب اصفهان»(ملا محسن فیض کاشانی)

گروهی از علما و حکمای سدة یازدهم در اصفهان با تلفیق و ترکیب اندیشه‌های بسیار زیبای فلسفی،کلامی و عرفانی مکتب ومشربی را بنیان نهادند که در تاریخ فلسفة اسلامی از آن تحت عنوان «مکتب اصفهان» یاد می‌شود. بزرگانی چون میر محمّد باقر داماد متخلص به اشراق، میر ابو القاسم فندرسکی، ملاصدرا، عبدالرزاق لاهیجی و فیض کاشانی از زمرة حکمایِ برجستة مکتب اصفهان هستند که با داشتن دیدگاه‌های فکری خاص خود از لحاظ مکتب و مشرب فکری تقریباً با هم همسو وهم جهت می‌باشند.آنان با اینکه در دانش فلسفه از چهره‌های شاخص عصر خود بود ند لیکن نسبت به ایده‌ها واندیشه‌های اصیل عرفانی نیز به دیدة احترام می‌نگریستند. شاید فیض کاشانی از برجسته‌ترین حکما و عرفای عهد صفوی است که با مفاهیم وتعابیر عرفانیِ بسیاری از عرفا آشنایی داشته و در بیان تجربة عرفانی خود به نحوی از آنها بهره برده است. کاربرد اصطلاحات وسیع عرفانی و انعکاس اندیشه‌های عرفانی در تجارب معنوی و روحانی این حکیم فرزانه ضمن اینکه صبغه عارفانه به اشعار و آثارِ او داده، نوعی ذهنیتِ جهان شمولی را نیز برای او فراهم نموده که در رونق وترویج اندیشه‌های عرفانی در آن عصرِ آشفته ونا بسامان بسیار موثر بوده است. ما در این نوشته رگه‌هایی از عرفان اصیل اسلامی را که بر اصول بنیادین -شریعت و طریقت وحقیقت- بنا نهاده شده با رجوع به آثار علمی و دیوان شعری این حکیم بزرکوار نشان خواهیم داد.