شگفتی ها و زیبایی های گنگ دژ از دیدگاه اساطیر ایران باستان

پدیده های اساطیری در اکثر ملت ها، معمولاً دارای پدیده های شگفت آوری هستند که کاووش درآنها، اندیشه ها و ذهن ها را به تکاپو و شگفتی وامی-دارد. یکی ازآن پدیده های شگفت آور، دژِ «گنگ دژ» است. درمورد مکان اصلی، سازندة این دژ و این که یک شهری بود یا نه و نیز تعداد سازندة آن، روایات متعددی وجوددارد. این دژ، خاطرة گنگ دژ «هوخت ضحاک»، «دژ سیاووش»، «هنگ افراسیاب»، «گنگ دژ کیخسرو»، «رویینه دژ ارجاسب» و «گنگ-دژ پشوتن» را در ذهن ها تازه می کند. میان این دژها، شباهت ها و افتراق-هایی وجوددارد. همچنین، میان گنگ دژ و دو پدیدة اساطیر دیگر؛ یعنی «وَرِجمکرد» (سازندة جمشید) و «هَنگِ افراسیاب» (توشه خانة افراسیاب) نیز مشابهت هایی وجوددارد که به نظرمی رسد الگوی «ورِجمکرد»، آرکی تایپی باشد که نمودهای گوناگونِ گنگ دژ براساس آن شکل گرفته است و «هنگِ افراسیاب» نیز نمودی دیگر از همین آرکی تایپ باشد. نچه در این مقاله بدان پرداخته می شود، وجود افتراق ها و شباهت های میان دژهای مذکور و نیز بررسی شکل گیری نمودهای گوناگون گنگ دژ براساس آرکی تایپ می باشد.