نگاهی فلسفی کلامی به رساله قشیریه

رساله قشیریه یکی از منابع مهم تصوّف اسلامی است که توسط ابوالقاسم قشیری، از علما و محدثان بزرگ سده پنجم هجری به زبان عربی نوشته شده است. رساله قشیریه با 55 باب سرشار از الفاظ و اصطلاحات فلسفی و کلامی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رنگ و بوی کلامی و فلسفی رساله قشیریه و معرفی اصطلاحات و الفاظ به کار رفته در این اثر و ترسیم نمودار دایره ای برای این الفاظ بوده است. تعداد الفاظ مورد بحث، 538 واژه است، که جهت نیل بدین مقصود، رساله قشیریه مورد مطالعه قرار گرفت و الفاظ مربوط استخراج گردید. اگرچه میزان پراکندگی اصطلاحات در هر باب بنا به موضوع آن متغیّر بوده و در نگاه اول متنی نسبتا ساده به نظر می‌آمد، اما نتایج تحقیق نشان داد که رساله قشیریه با این حجم از واژه‌های فلسفی و کلامی، نه تنها از دیدگاه ادبی، بلکه از دیدگاه‌های علوم دیگر نظیر فلسفه و کلام نیز قابل بررسی است.