کارکرد زیور آلات در خمسة نظامی از غنا تا تعلیم

نظامی، در داستان سرایی و توصیف صحنه‌های بزمی و غنایی جلودار دیگران است. در چهار منظومة لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندر نامه، غنایی‌ترین صحنه‌ها را می‌توان دید. زیور آلات، در ساخت صحنه‌های بزم و غنا نقش مهمی دارند. نظامی از این ابزارها بهرة دو سویه می‌برد؛ هم با آنها صحنه‌های غنایی می‌آفریند و هم در نمونه‌های متعددی تعلیم می‌دهد و یا با آنها فضایی تعلیمی خلق می‌کند. و از این جهت بر میزان پایبندی خود به وعظ و اخلاق حتی با غنایی‌ترین ابزارها صحه می‌گذارد. در این مقاله که به روش تحلیل محتوا نوشته شده، با بررسی چهار منظومة نامبرده، نشان داده شده است که نظامی از ابزاری چون زیورآلات که معمولاپتانسیل غنایی دارند علاوه بر وجه غنا، در بستر تعلیم نیز سود برده است. کاربرد زیور آلات در مفهوم تعلیمی عبارتند از: 1- گریز از گناه 2- رعایت ادب اخلاقی 3- رعایت ادب اجتماعی4- سنجش خرد و لیاقت 5- نقد لطیف رفتار6 - تکریم 7- کارگشایی.