تحلیل ترجمه‌های انگلیسی ابیاتی از حافظ(مطالعه موردی برداشت‌های نادرست از زبان مبد

پیشینة فرهنگ و ادب فارسی به گونه‌ای است که بسیاری از ادب‌دوستان و مستشرقان را تحت تاثیر خود قرار داده‌است و هرکدام به گونه‌ای تلاش کرده‌اند، حظّ و بهره‌ای که از این متون دریافته‌اند به دیگر ادب‌دوستان و فرهنگ‌پروران منتقل کنند. ترجمة متون یکی از راه‌های انتقال آثار بی‌بدیل ادبی است. در این میان ترجمة شعر از همه دشوارتر است. دربارة ترجمه‌پذیری یا ترجمه‌ناپذیری شعر سخنان فراوانی بیان شده‌است که چه آن‌ نظرها را بپذیریم چه رد کنیم، مترجمان دست از ترجمه ‌نخواهند کشید. بنابراین بر عهدة پژوهشگران ادبی است که این ترجمه‌ها را در ترازوی نقد گذارند و میزان صحّت و اصالت ترجمه‌ها را بررسی کنند. یکی از شاعران فارسی زبانی که در ادبیات جهان مورد توجّه بسیاری واقع شده‌است، حافظ شیرازی است. غزلیات حافظ بارها به صورت کامل و گزیده به زبان انگلیسی ترجمه شده‌است؛ امّا باید درنظر داشت که مترجمان تا چه میزان شعر حافظ را دریافته‌اند و چه اندازه توانسته‌اند مفاهیم و ظرایف زبانی آن را به زبان مقصد برگردانند. هرچند انتظار می‌رود مترجمی که به سراغ ترجمة شعر حافظ می‌رود اطلاعات کافی دربارة ادب فارسی و شعر حافظ داشته باشد، امّا گاه برخی ترجمه‌های نادرست حاکی از آن است که مترجم ساده‌ترین نکات شعر حافظ را نیز درنیافته‌است. پژوهش حاضر تلاشی است برای واکاوی ترجمه‌های انگلیسی غزلیات حافظ و یافتن کاستی‌ها و برداشت‌های نادرست در دریافت و ترجمة اشعار وی. برای این منظور از پنج ترجمة کلارک، اسمیت، بلای و لویسون، شهریاری و آریان‌پور استفاده شده‌است. حاصل این پژوهش دریافت این اصل است که مترجم برای ترجمة شعر حافظ، نه تنها لازم است که با زبان مبدا و مقصد آشناییِ کامل داشته‌باشد که باید احاطة کافی بر غوامض و اصول شعر حافظ، سنّت ادبی شعر فارسی، ظرفیت‌های زبانی و شبکه‌های معنایی داشته‌باشد تا بتواند ترجمة درستی ارائه کند وگرنه یا ترجمه نادرست خواهد بود یا کم مایه و از اصل آن فرسنگ‌ها فاصله خواهد گرفت.