مرثیه و سوکواری در ادبیات بنگالی

مرثیه یا سوکواری سخن، شعر و کلامی است که در غم و اندوه از دست دادن فردی که فوت کرده است، سروده می شود. در کشور بنگلادش مرثیه ی شهدای کربلا به دلیل محبت اهل بیت شکل خاصی به خود گرفته است. در دوره ی اختیارالدین محمد بن بختیار خلجی و در دوره ی مغول خصوصا بعد از سقوط حکومت صفوفی در ایران، مقدار زیادی از ایرانیان وارد هندوستان و بنگلادش شدند. این امر موجب شد که از ایشان فرهنگ ایران و ادبیات فارسی در سرزمین بنگلادش گسترش یابد. رواج مرثیه در بنگلادش با زبان فارسی و اردو شروع شد. در زبان بنگلا با اشعار پوتهی (شعر با وزن و قافیه) و سرود زاری مرثیه شروع شده است. پوتهی زاینَبِر چُوتِیش یعنی قول خوانی زینب از شیخ فیض الله اولین مرثیه ی زبان بنگلا شمرده می شود که موضوع آن جنگ کربلا است. در سال 1645م محمد خان مقتل مرثیه مقتول حسین سروده که این مرثیه در آن زمان بسیار شهرت یافت. در اوایل سده ی هشتم میلادی جنگ نامه ی شاه غریب الله در عرصه ی مرثیه نویسی پنجره ی نو باز کرد. در سده نوزدهم مرثیه نویسی در بنگلادش رونق نو یافت و شهید کربلا از شیخ محمد منشی چاپ رسید. شاعران معاصر ادبیات بنگلا هم بسیار مرثیه نوشته اند که در میان آنان نام ابوالمعالی محمد حامد علی، مطیع الرحمن خان، کی قباد، عبدالباری ، عبدالمنعم، سید اسماعیل حسین شیرازی، عزیز الحکیم و محمد ابراهیم قابل ذکر است. در روزگار انگلیسی بِیشاد شیندُو به معنی دریای غم مشهورترین مرثیه ی نثری ادبیات بنگلا ست. در شعر شاعر ملی بنگلادش قاضی نذرالاسلام هم مرثیه دیده می شود. یافته های این تحقیق می تواند منجر به فهم بیشتر ویژگی، ارزش و نوع مرثیه در کشور بنگلادش و زمینه ای برای پژوهش بیشتر در این راستا گردد.