عشق در بیان و زبان مولانا

یکی از مفاهیم بنیادی در ادبیات عرفانی، مفهوم «عشق» است. از این مفهوم به عنوان مهمترین عامل در تکامل انسان و وسیله اصلی در تهذیب نفس تعبیر شده‌است و در این راه آن را بر نیروی خرد برتری داده‌اند. بر این اساس مولوی نیز معتقد است که در جدال بعد روحانی و نفسانی انسان، سلاحی که می‌تواند روح را بر نفس چیره کند، عشق است. جذبه‌ای که «نی را به نیستان می‌کشاند» و او را در رسیدن به دریای روح مطلق و دستیابی به درک اسرار حق یاری‌گر است؛ از این روی مولانا توجّه ویژه‌ای را به بحث عشق و انواع آن در آثار خود داشته‌است. این پژوهش برآن است تا ضمن تبیین زوایای نگاه این شاعر عارف به عشق، هدف او در این باره را نیز به صورت تحلیلی- توصیفی تبیین نماید. برآیند تحقیق حکایت از آن دارد که در دیدگاه مولانا چهار نوع عشق مطرح است؛ عشق عام، عشق علتی، عشق مجازی و عشق حقیقی. تلاش مولانا در این است که با شناساندن انواع عشق، ابتدا انسان را از غفلت وارهاند و سپس مسیر تعالی او را به واسطه عشق الهی، بیان کند.