اغراض ادبی و بلاغی اطناب در« التّوسّل الی التّرسّل»

التّوسّل الی التّرسّل تالیف بهاء الدّین محمّدبن مویّد بغدادی،منشی علاء الدّین تکش خوارزمشاه،نمونه ای فاخر از انشای فارسی در قرن ششم هجری و از مهم-ترین منشآت باقی مانده از متون کهن است که به دلایلی از جمله پختگی نثر و در برداشتن اطّلاعات مهم تاریخی، در شمار متون با ارزش و اسناد مهمّ تاریخی قرار می گیرد. این کتاب که مشتمل بر یک دیباچه و دو فصل مقدّمه مانند و دارای مضامینی همچون فرمان ها و مناشیر دیوانی و عهدنامه ها و فتح نامه ها؛ نامه هایی که از جانب سلطان به امیران و ملوک اطراف نوشته شده و نیز اخوانیات به نگارش درآمده است. اطناب، به عنوان یکی از ابواب هشت گانه ی علم معانی، به معنی به کار بردن لفظ بیش از معنی است. اطناب به دو نوع کلّی اطناب بسط و زیاده تقسیم می شود. در این پژوهش، اطناب زیاده و اغراض بلاغی آن، شامل ایضاح بعد از ابهام، ذکر خاص پس از عام، ذکر عام پس از خاص، اعتراض، ایغال، تذییل، تکمیل و... مورد بحث قرار می گیرد و کاربرد این اطناب در کتاب التّوسّل الی التّرسّل بررسی می شود.