نمودِ نحویِ روایت در رساله الطیرهای فارسی و عربی

روایت شناسی از دیدگاه ساختارگرایی در پیِ تعریفِ الگو برای هر اثری است که نشانه های روایی در آن حضور داشته و به عنوان یک روایت، قابل تعریف باشد. تودوروف، به عنوان یکی از نظریّه پردازان این عرصه، با ارائۀ نظریّۀ نمودِ نحوی، به الگوبندی ساختارهای روایی پرداخته است. وی ساختارهای هر روایت را در دو گروهِ گزاره و پی رفت دسته بندی کرده و با بررسیِ رابطۀ پی رفت های هر بخش و حضور/ عدم حضور گزاره ها به صدور دستورپایه برای متون پرداخته است. در مقالۀ حاضر، برای نشان دادنِ الگوی نمودِ نحویِ رساله الطیرها، به عنوان یکی از متون عرفانی با قابلیّتِ بررسیِ روایت شناسانه، ابتدا به بیانِ مباحثِ نظری در باب این متون و نمود نحوی، و سپس تحلیل این مباحث در رساله الطیرها به روش توصیفی-تحلیلی پرداختیم. بررسی ها نشان می دهد که رساله الطیرها از ساختارِ رواییِ واحدی برخوردارند. پی رفت های این آثار به سه شکلِ درونه-گیری، زنجیره سازی و تناوب، و با بسامدِ بالای درونه گیری از نوع رابطۀ توصیفِ علّی، استدلالی- جدلی و تقابلِ همراه تناوب، ترکیب شده اند. این آثار با دو پی رفتِ پایه و دو پی رفتِ فرعی، به دنبال اثبات این دستورپایه هستند: سفر- مناظره/ موعظه/ انذار- خبرجستن و واصل شدن.