دستوری شدگی یا دستوری‌زدایی؟

زبان پدیده ای پویا و در حال تغییر است. زبان شناسان در مبحث دستوری شدگی و دستوری زدایی، به بررسی سیر تحوّلی - تطوری زبان می پردازند. طی فرآیند دستوری شدگی کلمات، معنای قاموسی خود را از دست می دهند و نقش دستوری پیدا می‌کنند یا عناصر دستوری، دستوری تر می شوند. عکس این فرآیند دستوری زدایی نامیده می شود. موارد و مصدایق دستوری زدایی کمتر از دستوری شدگی است. پیش از مویل نورده دستوری شدگی امری یک سویه و جهانی تلقی می شد، امّا نورده در کتاب degrammaticalization (= دستوری زدایی) یک سویگی دستوری شدگی را به چالش می کشد و به معرّفی همه جانبة دستوری -زدایی می پردازد. در مطالعاتی که به زبان فارسی دربارة این دو فرآیند انجام شده‌است، مهرداد نغز گوی کهن در مقالة مقایسة دستوری شدگی و دستوری زدایی در فارسی کنونی به بررسیِ چگونگیِ تغییر و تکوین پیشوندهای «ب» و «ن» پرداخته است و تغییرات این دو پیشوند را با توجّه به شواهدی که در مقاله ارائه می کند، دستوری زدایی دانسته اند. با توجّه به بررسی هایی که نگارندگان در متون فارسی، فرهنگ لغت‌ها و کتاب های دستوری انجام داده اند، معتقدند تغییرات این دو پیشوند همان دستوری شدگی است و با توجه به شواهد در زمانی که در مقاله مطرح شده است، به نقد استدلال نغزگوی کهن پرداخته اند.