تناص دینی و قرآنی در غزلیات ترکی محمّدحسین شهریار

تناص یا بینامتنیت (intertextuality) بعنوان یکی از قرینه های تحلیلی متون ادبی، از گذشته های دور در جهان عرب و غرب به تسمیات گوناگون مورد توجه ادباء و ناقدان بوده است. بر این اساس آثار ادبی همواره در تاثیر و تاثر فراوانی با یکدیگر بوده و آگاهانه یا ناخودآگاه از داشته های گوناگون یکدیگر بهره جسته‌اند. متون دینی از جمله منابعی است که بصورت شکلی یا مفهومی در آثار شعراء و نویسندگان تجلی داشته است. در این میان مفاهیم قرآنی و روایی معصومین علیهم السلام به دلیل ابعاد ادبی، بلاغی و نیز مفاهیم اخلاقی اجتماعی بی نظیر خود، حضور پررنگ‌تری به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در آثار ادبی دارند. محمّدحسین بهجت تبریزی ملقب به شهریار از جمله شعرایی است که اشعارش بواسطه دلدادگی شاعر به مکتب اهل بیت علیهم السلام و تربیت قرآنی وی، سرشار از مفاهیم دینی است. بررسی و تحلیل اشعار ترکی شهریار مبیّن این مطلب است که وی در این دسته از اشعار خود نیز از انواع تجلیات قرآنی و دینی استفاده کرده است، اما به دلیل استعمال کمتر زبان واژه ها و اصطلاحات عربی در زبان ترکی، عمده بینامتیت دینی قابل ملاحظه در اشعار ترکی شهریار نوع تجلی گزارشی (ترجمه-تفسیر) را شامل می شود.