زنان نیک منش و بدکنش در مثنوی معنوی

زن و جایگاه او از دیر باز در ادبیات ملّت‌های مختلف جهان، بازتاب شایانی داشته است. در این تحقیق، دفتر‌های ششگانة مثنوی به دقت مطالعه و ابیات و حکایاتی که به زنان نیک منش و بدکنش اشاره دارد، بررسی شده است. مولانا از زنان نیک اندیش چون آسیه، خدیجه، و بویژه مریم (س) که در قرآن کریم نیز اسوه معرفی شده اند؛ زنان شایستة عصر پیامبر (ص) مانند عایشه و حلیمه (همسر و دایه اش) و حتی زنان بدکنش؛ چون واهله همسر نوح (ع) وام جمیل همسر ابولهب، سخن گفته و داستان‌هایی از آن‌ها و عاقبت کارشان ذکر کرده است. متاسفانه مولوی از تعصبات مذهبی دور نمانده و تحت تاثیر محیط زندگی اش (قونیه) که بیشتر مردم آن سنّی بوده اند و نیز متاثر از مرادش، شمس تبریزی (که فاطمة زهرا سلام الله علیها را زاهد می‌دانسته و نه عارف) توصیف و ذکر خیری از حضرت فاطمه (س) در آثارش نیاورده؛ جز بیتی که در آن می‌گوید: اگر زنی را فاطمه بنامی، مدحی است در حق او؛ ولی این نام برای مرد چون زخم سنان است. واضح است که این گفتة مولوی نیز مدح و توصیفی در شان سرور بانوان عالم نیست.