مقایسه «پیر مغان» در دیوان اشعار خاقانی و حافظ

اصطلاحاتی چون خرابات، کوی مغان، میخانه، و پیر مغان از مفاهیمی است که از آیین مهری و زرتشتی وارد دیوان بسیاری از شاعران شده است؛ اما تبلور این اصطلاحات را در دیوان حافظ می بینیم. حافظ به این اصطلاحات تقدس خاصی بخشیده است. پیر مغان را با پیر قدَیس خانقاه برابر می‌نهد و میخانه را که خانقاه اوست از هر مکان متبرک دیگری پاک تر می‌داند. قبل از او خاقانی نیز به این مفاهیم قداست بخشیده بود. پیر میکده و مقرّ او یعنی خرابات را عاری از هرگونه آلودگی و پلیدی می داند. پیر مغان را نه چون حافظ در حد یک قدّیس و شبه خدا که باید مطیع محض امر او بود بلکه یک انسان ایده آل می داند که تمامی صفات والای انسانی را در خود دارد که هر انسان حقیقت بین همچون خاقانی به او ارادت ویژه دارد.