تحلیل مولفه‌های سوررئالیستی منطق‌الطیر عطار نیشابوری

سوررئالیسم به عنوان مکتبی اعتراضی علیه عواقب هولناک و ویرانگر جنگ جهانی اول پدید آمد؛ این مکتب در واقع، واکنشی به نومیدی انسان معاصر از عقل‌گرایی و ماده‌گرایی محض عصر مدرن بود، از‌ این‌ رو، انسان غرق‌شده در رنج این سال‌ها، که بهترین راه گریز را پناه بردن به جهان ناخودآگاه می‌بیند، در پی کاویدن ضمیر ناخودآگاه و اصالت دادن به آن، سوررئالیسم را پدید می‌آورد. عرفان اسلامی نیز، نوعی مکتب فکری و معرفتی است که در مسیر کشف حقیقت، بیش از هر چیز بر ذوق و اشراق اعتماد می‌ورزد و ترسیم رابطة خالق و مخلوق را از رهگذر عبور از عین به ذهن و از جهان محسوس به جهان فرا ماده ممکن می‌داند. کتاب منطق‌الطیر به عنوان یکی از نمایندگان این روش فکری در خرده‌روایت‌هایش دارای نشانه‌ها و مولفه‌هایی از سوررئالیسم است که تایید‌کنندة پیوند و همبستگی دو مکتب فکری سوررئالیسم و عرفان، حداقل در ساختار صوری آن‌هاست. مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش، وجوه اشتراکی این اثر عرفانی با آثار سوررئالیستی است که می‌توان به مواردی چون: لامکانی و لازمانی، عشق، آزادی، رویا و تخیل، امر شگفت و جادو، جنون و دیوانگی اشاره نمود.