نقد اجتماعی اشعارمیرزا حبیب خراسانی مبتنی بر درونمایه های غنایی

اشعار میرزا حبیب خراسانی، از نظر استحکام و انسجام و لطافت کلام، محتوا و مضامین، همچنین رعایت قواعد ادبی و سنن شعر فارسی از مقبولیت خاصی برخوردار است. وی شاعر دوره قاجار است که سال 1266قمری در مشهد تولد یافت و با تحصیلات عالیه علمیه در بغداد و نجف در زمرۀ واعظان وارسته و عالمان فقیه زمان خود به شمارمی‌رفت به طوری که به حاج میرزاحبیب الله مجتهد ملقب شد. دراین پژوهش که به شیوه توصیفی و تحلیل محتوا انجام شد، مضامین اجتماعی و درونمایه‌های غنایی شعر او مورد نقد و بررسی قرار گرفت. حبیب در اشعار خود به بیان احساسات خویش با درونمایه‌های متنوّعی درقالب موضوعاتی مانند وصف حال، وصف طبیعت، عاشقانه، خمریه، تحمیدیه ومناجات، فلسفی، عرفان، مدح، تعلیمی، اخوانیّه و مفاخره پرداخته است. بیشترین درونمایه ای که در اشعار وی به چشم می‌آید عرفان است. در اشعار حبیب انتقادات تندی از عالمان بی عمل وزاهدان ریایی و متظاهران به دیانت وجود دارد زیرا وی درعصرقدرت ریاکاران می‌زیسته است. دراشعارمدحی نیز تنها به مدح اهل بیت پرداخته وتوجهی به امرا وحاکمان زمانش نداشته است. نکته قابل توجه اینکه مرثیه و غم واندوه در شعرش جایی ندارد و با وجود اینکه در دورۀ مشروطه زندگی می‌کرده است، درونمایۀ سیاسی درشعرش نمود آشکاری ندارد. بی‌تردید خودشناسی و پاسداشت هویت اجتماعی، یکی از زیباترین مظاهر سخن در دیوان حبیب خراسانی است.