امام محمّد غزالی و تربیت نفس

امام محمّد غزالی از متکلّمان و متصوّفه بزرگ سدة پنجم هجری است که دیدگاه‌های ارزشمندی در مورد تربیت و اصول تربیت نفس بیان کرده است که می‌تواند راهگشای پویندگان عرصة تربیت باشد و در دورة معاصر به کار آید. این نظریّات، حاصل نبوغ عالمان تمدّن اسلام در عرصه تربیت و میراث تمدن درخشان اسلامی و نتیجة تجربیّات مکرر است. دیدگاه‌های غزالی در این مورد برجسته است و منطبق با دیدگاه‌های متصوّفه در مورد تربیت نفس می‌باشد و این متکلّم و صوفی مسلک، نقطه نظرهای عالمانه‌ای در این مورد مطرح کرده است و در مورد شناخت نفس، جهاد با نفس، مراحل اولیة پرورش و تربیت نفس، سعادت آدمی و تربیت نفس، قابل تغییر بودن صفات انسانی، رابطه عقل و نفس، مراحل ریاضت، اصلاح صفات رذیله و نه سرکوب آن و شیوة تربیت نفس مطالب سودمندی را آورده که در مقالة حاضر به آن پرداخته شده است. سخنان این عالم دانشمند و نقطه نظرهای او نشان از توجه عمیق جامعه اسلامی به تربیت و مهار نفس و نقش آن در سعادت نوع انسان و جوامع بشری دارد و نتیجة پژوهش، دقّت و نکته سنجی غزالی را در تربیت نفس، نشان می‌دهد.