بازتاب اخلاقی و اجتماعی تمثیل پرندگان در حدیقه سنایی

ازدیرباز، کاربرد و بازتاب انواع حیوانات و پرندگان در ادبیات فارسی برای انتقال مفاهیم اخلاقی، حکمی، اجتماعی و عرفانی، رواج داشته است. دراین میان، باورهای عامیانه درخصوص ویژگی ها و خصوصیات مربوط به حیوانات، نیز در خلق مضامین حکیمانه نقش آفرین بوده است. یکی از ابزارهای خلق معانی و مضامین، تمثیل می باشد. فابل، که ازآن به «تمثیل حیوانی، تعبیر شده، داستانی است که شخصیت‌های اصلی آن، حیوانات هستند که شاعر و یا نویسنده، موضوعات اخلاقی، اجتماعی و عرفانی را به صورت تمثیل از زبان حیوانات بیان می کند. در میان انواع حیوانات و جانداران، پرندگان مورد توجه شاعران وگویندگان بسیاری قراردارند. شاعرانِ عارفی چون سنایی، عطار و مولوی با خلق مضمون های دلنشین و تمثیلی و با بهره گیری از رموز مربوط به پرندگان، مفاهیم انتزاعی و ذهنی متعلق به هر پرنده را برای مخاطبان خود، به صورت عینی و ملموس ساخته اند. سنایی غزنوی؛ عارفِ شاعر مشهور قرن ششم، از تمثیل حیوانی برای بیان اندیشه های حکیمانه در کتاب گران سنگ خود؛ حدیقه الحقیقه، استفاده و رموز عرفانی و اخلاقی را از لابه لای تمثیل بیان کرده است. آنچه در این جستار بدان پرداخته شده، بازتاب اخلاقی، اجتماعی و عرفانی با بهره گیری از تمثیل حیوانات در حدیقة سنایی می‌باشد.