آسیب‌شناسی اجتماعی حاشیه‌نشینی کلانشهر تبریز با رویکرد توانمندسازی

تحقیق حاضر به بررسی مسائل و آسیب‌های اجتماعی حاشیه‌نشینی شهر تبریز با رویکرد توانمند‌سازی پرداخته است. از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده است. برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی و تکنیک‌های روش مشارکتی شامل مشاهده، مصاحبه، بحث گروهی و غیره استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق، مناطق حاشیه نشین کلانشهر تبریز (دوره ایچی، قربانی، سیلاب، حیدرآباد و پاتوق) بوده است. مناطق مورد مطالعه طبق سرشماری سال 1395 دارای 309581 نفر جمعیت بوده است که براساس فرمول کوکران 383 نفر برای انجام تحقیق به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. انتخاب افراد در محلات به روش تصادفی ساده انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج نشان داد اکثر خانواده‌های حاشیه‌نشینی شغل رسمی برای تامین معاش خود ندارند و چون این افراد عموماً فاقد مهارت و تخصص و سرمایه‌گذاری هستند، به مشاغل کاذب و بعضاً مجرمانه مثل دست‌فروشی، کوپن‌فروشی، تکدی‌گری، خریدوفروش مواد مخدر و مشروبات الکلی روی می‌آورند. وجود خرده‌فرهنگ‌های خاص باعث شده جذب فرهنگ‌های شهری نشده و نیز فقر فرهنگی امکان نفوذ در آن‌ها را برای اجرای برنامه‌های مختلف اجتماعی همچون بهداشت و تنظیم خانواده و غیره مشکل می‌سازد. از عوامل گرایش به اعتیاد، فقر، بیکاری، فقدان برنامه صحیح جهت پرکردن اوقات فراغت، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی و در دسترس بودن مواد مخدر را می‌توان نام برد. همچنین نتایج معادلات ساختاری نشان می‌دهد «ترک تحصیل به خاطر فقر اقتصادی»، «سطح سواد پایین» و «فقدان مراکز فرهنگی، تفریحی» مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی حاشیه‌نشینی بوده است. ترکیب این سه عامل آسیب‌های جدی دیگری نظیر «اعتیاد»، «نبود شغل رسمی» و «اشتغال کاذب» را باعث شده است.

Problem solving and social pathology of the urban marginalization phenomenon in Tabriz city with the empowerment approach by mixed method

The present research studies the social problems and problems of marginalization of Tabriz city with the empowerment approach. It is a desirable and descriptiveanalytical type in terms of its nature and method and the method is mixed (qualitative then quantitative). In order to achieve the desired result, qualitative data were first collected using participatory method techniques including observation, interview, group discussion, and field notes, the statistical community of which includes informed local people. In the second stage, the structural equation modeling was used to analyze the data of the researchermade questionnaire from the statistical population (sample size using Cochran formula 383) using simple random sampling. The results show that most of the marginalized families do not have an official job for their livelihoods, and because these people are generally lacking in skills and expertise and investing in false and sometimes criminal practices such as sales, coupons, sales, drug trafficking And alcoholic beverages. The existence of specific subcultures has made it hard to attract urban cultures and make it difficult for cultural poverty to influence their implementation of various social programs, such as health and family planning, and so on.