بررسی معرفت در مثنوی مولانا و تطبیق آن با اندیشه های گنوسی

گنوس واژه‌ای یونانی و به معنی معرفت است و گنوستیسیزم آیینی است عرفانی که درقرن اول و دوم پیش از میلاد تا قرن سوم میلادی در روم، فلسطین و بین‌النهرین رایج بود. گنوسیان معتقد به معرفت نجات بخشی بودند که توسط رسولان و منجیان آسمانی برای انسان به ارمغان آورده می‌شود و راه کسب این گونه معرفت را اشراقات قلبی می‌دانستند. این دیدگاه با عقاید مولانا شباهت هایی دارد؛ مولانا معرفت را آغاز راه عرفان می داند؛ اما معرفتی که نه از طریق عقل و علم و کتاب بلکه از ریاضت و صفای باطن حاصل می شود. مولانا همچون گنوسی‌ها شناخت نفس را راه شناخت خداوند دانسته است. در این پژوهش تلاش شده این شباهت ها از طریق بررسی آرای گنوسی و عقاید عارفان مسلمان و اندیشه-های مولانا شناسانده شود. بدین منظور ابتدا بحثی در عقاید گنوسی و دیدگاه آنان در موضوع معرفت مطرح شده؛ سپس با ذکر ابیاتی از مثنوی مولانا این دو دیدگاه مورد بررسی تطبیقی قرار گرفته است.