نقد و بررسی کتاب «قلندر و قلعه»

کتاب قلندر و قلعه -نوشته‌ی دکتر یحیی یثربی- نخستین بار1380 توسط انتشارات قو چاپ شد؛ کتاب از محبوبیّت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و تاکنون هجده‌بار به‌تجدید چاپ رسیده است. طی این چاپ‌ها، اندک اصلاحاتی صورت گرفته و یک‌بار در سال 1393 با ویرایش گسترده و حذف بخش‌های زیادی از قلندر و قلعه، با عنوان محاکمه آفتاب توسط انتشارات امیرکبیر به‌چاپ رسید. اشتهار نویسنده‌ی کتاب، نبودِ اثر مطرح دیگری درباره‌ی زندگی و افکار سهروردی و نیز زندگیِ عجیب و پرحادثه و رمزگونه‌ی او، همواره این کتاب را انتخابی درجه‌اول برای مخاطبان جلوه می‌دهد. ادّعا شده‌ست که این داستان بر اساس زندگی و آثار شیخ اشراق نوشته شده که برخورد سهروردی با دیانت زرتشتی و حکمت خسروانی و شکل‌گیری فلسفه‌ی اشراق در ذهنش جان‌مایه‌ی داستان را تشکیل داده است. این کتاب ضمن روند تاریخی-داستانی، مستقلاً می‌کوشد بخش‌هایی از فلسفه‌ی اشراق را توضیح بدهد و از نوشته‌های سهروردی نیز کمک گرفته است که ما کوشیده‌ایم آن‌ها را نقد کنیم و قسمت‌های مفید را نشان بدهیم. کتابْ اشتباهات ادبی، ویرایشی، تاریخی و علمی فراوانی دارد که در این مقاله به‌آن پرداخته‌ایم.